Kaşgarlı Mahmud'un XI. yüzyıl sonlarında yazdığı Divanü Lügatit Türk (DLT), taşıdığı dilbilimsel değer dışında, erken devir Türk kültür hayatı ve bu hayatı biçimlendiren sportif faaliyetlere ilişkin verileri bakımından da Türk spor tarihinin önemli bir kaynak eseridir.
DLT'deki oyun ve sporlar arasında bir de tepük kavramı yer almaktadır. DLT'deki tepük aıklaması cismin tasvirine ve oyuna ilişkin olarak: "Kurşun eritilerek iğ ağırşağı şeklinde dökülür, üzerine keçi kılı veya benzeri bir şey sarılır, çocuklar bunu teperek oynarlar" şeklindedir.
Görüldüğü gibi, Kaşgarlı, oyun aracı cismi sadece meteryal teknik açıdan tanımlamaya çalışmış, ancak, oyunun oynanış biçimi ve kuralları hakkında, çocukların oynadığı ve ayakla tepmek esasına dayalı oluğu dışında malûmat vermemiştir.
tepük oyunu, birbirini takip eden, ardışık vuruşlara dayalıdır.
Oyun aracı cismin baş denilebilecek belirgin bir kısmı vardır ve vuruş esnasında ayağa bu kısım temas etmektedir. Vuruş sonrası cisim dikey olarak yükselirken baş kısmı yukarıya, inişte ise aşağıya dönüktür.
Dolayısıyla, oyun aracı tepük, uçuş güvenliğini ve dengesini sağlayıcı aksamı olan bir cisim görünümü vermektedir. O halde, tepük, uçuş esnasında baş kısmının yönünü belirleyen, baş kısmından daha hafif, kuyruk denilebilecek ilave bir aksamla teçhiz edilmiş olmalıdır.
Le Coq'un 20. yüzyıl başlarında Doğu Türkistan'da gerçekleştirdiği folklor araştırmalarında Uygurlarda tespit ettiği tepkük oyunu ve oyun aracının,28 tepük ile benzerliği dikkat çekicidir.
DLT'den çok daha önceki yüzyıllara ait Çin kroniklerinde, çin kültür çevrelerinde oynanan bir tür ayaktopu oyununun ustaları olarak komşuları ProtoTürk boylar gösterilmekte ve oyun aracı olarak da, genellikle sekiz parçalı dikilmiş bez ya da deri kılıflara hayvan kılları doldurularak yapılan topların kullanıldığı vurgulanmaktadır.
kaynak: Eski Türk Çocuk Oyunlarından Tepük ve Yaşayan Varyantları.
Prof. Dr. ibrahim Yıldıran
