bünyesinde zeka pırıltıları, başarılı durum tespitleri barındıran ve güçlü fikirlerle desteklenen bir deneme, onu ortaya çıkaran ve insan beyni denen akıllı makinenin, çalışmaya-çalışmaya pas tutmuş diğer makineleri de tahrik etmesi sonucu, onların da çalışmalarına neden olur. bu nitelikleri ile düşündüren eserlerdir denemeler.
deneme türündeki eserlerin, okunabilir, sevimli bir hale getirilmeleri ciddi uğraş gerektirir. bunun başlıca nedeni, okurun-yazara; bilgiç tavırlar sergileyecek, ahkam kesecek, felsefe yapacak bir insan önyargısıyla yaklaşmasından kaynaklanır ki bu peşin hükmü yıkmanın en güzel yollarından biri; isabetli ve hoş, kimi zaman nükteli benzetmeler yoluyla anlatılmak istenen girift konuyu basite indirgemektir.
- örneğin nietzsche bunu hiç yapmamıştır. buradan kınıyorum kendisini*!
"...kabuğumu soydu önce. dilimledi, ince ince. sobanın üstünde kızarttı. yanık izlerimi bıraktı öylece... patates etti bizi, patates! önce kabuk atarlandı tabi "bizi niye yakmıyon da gömüyon." sobanın üstüne dizilen dilimler ayrıldı kuzey-güney diye. güneyliler isyan etti "yanıyoruz lan!" kuzeyliler ağlamaya başladı "biz niye yanmıyoruz!" düzen hep aynıydı aslında, isyanlar boşa..."
yazar, denemesine başlar başlamaz, ağzımızdan kulak memelerimize doğru bir dalgalanma oluştu yüz kaslarımızda, bir gülümsemedir alıverdi yüzümüzü. o peşin hükmü yıkıcı ilk darbe geldi. belli ki yazar, alışılagelmişten farklı bir tarzda yaklaşacak konuya. meraklar içerisindeyiz şimdi!
"...soyulan, dilimlenen, kızaran...
soyan, dilimleyen, kızartan...
hepsi belli, kuzeyde kalacak kısım da, güneyde kalacak olan da. altta kalan da, üstte kalan da... patates ettiler aşkı. kül ettiler, sobanın en közlü soğuğunda..."
ardından, esas söylenmek istenen geldi. vurdu darbeyi! aklımızda yer etti bu! yani, asıl söylenmek istenen söz. benzetme mükemmel, sonuç istenilen.
denemeye edebiyat katıldı. özenle-bezenle servis edildi masaya. ya! önyargılar... var mıydı ki onlar, işte! budur anlatmak istediğim.
tanzamanitanyeri iyi bir yazar. bence, her şeyden önemlisi yaratıcı zekaya sahip bir yazar. bu, sonradan kazanılabilen bir nitelik değil ne yazık ki. belki çocukluğunda, annesinin-babasının, belki dedesi-ninesinin anlattığı öykülerle genişlemiş bir hayal dünyası var. yaratıcılığı ile bir araya gelince de böylesine hoş şeyler çıkıyor ortaya.
haklı kader bu sayının en beğendiğim çalışmalarından biri kuşkusuz. düşündürürken gülümsetmesi de cabası ki bunu değme yazarlar başaramıyor çoğu zaman. tebrikler...
