--spoiler--
KAMAL PAŞA millî mücâdele zaferle neticeleninceye kadar, kâmil bir mü'min ve Kur'ân hükümlerinden tâviz vermez bir Müslüman olarak gözükmeye itinâ göstermiştir. Öyle ki, Cumâ gününün haftalık tatil olmasını istemeyenleri, "düşmanların oyununa gelmiş kişiler" olarak ilân edebilecek kadar radikal çıkışlar yapmaktadır.
M. Kemal, Ankara'ya gelişinin ertesi günü, yâni, 28 aralık 1919'da şehrin ileri gelenlerine, itilaf Devletlerinin, "islâmları Pazar gününü yevm-i tatil ve mübârek sûretinde tanınmaya icbar eden(zorlayan) ve islâmların yevm-i mahsusu olan Cumâ gününü resmen tanımayan milletler" olmalarından yakınmıştır.[1]
15 Mart 1923'te Adana'ya giden M. Kemal, Adana'daki Ulucâmii ziyâret eder. Ardından Esnaf Cemiyetinin verdiği çaya iştirâk eder.
Ertesi günü Cumâdır
KAMAL PAŞANIN ESNAFA iLK HiTABI
"SizleR ki çok çalışıyorsunuz. Çok çalışanlar o nisbette havaya, sessizliğe, dinlenmeye muhtaçtır. Cumâ gününü hava alma ve tatil günü yapmakla çok akıllıca bir iş yapmış oldunuz. Bu haftada bir günlük bir tatil hem sıhhatiniz için hem de din gereği olarak lüzumludur. Biliyorsunuz ki, şeriatta Cumâ namazından maksat herkesin dükkânlarını kapayarak, işlerini bırakarak, bir araya toplanmaları ve islâmların genel meseleleri hakkında dertleşmeleri içindir.
Cuma günü tatil yapmak, şeriatın da emri gereğidir. Bu kadar açık bir hakikati size herhangi bir kişinin, milletvekili olsun, ben olayım, hacı olsun, hoca olsun, bu yapılan şey dine aykırıdır, demesi kadar küstahlık, dinsizlik, imansızlık olamaz."[3
Yine M. Kemal'in 21 Nisan 1920'de kolordulara gönderdiği tâmimde, Cumâ gününün mübârekliğindan istifâde etmek için Meclisin Cumâ gününün nasıl ısrarla nazara sunulduğu anlaşılır.
PEKi YA iPLERi ELE GEÇiRiNCE NE OLDU??
1927'den sonra CHP'nin jakoben kadrosu Cumâ tatilini kaldırıp Pazar gününü hafta tatili olarak ilân ettirmek üzere harekete geçmişlerdir. Yunus Nadi, Pazar gününün hafta tatili ilân edilmesini müdafaa eden yazılar yazılmıştır. Yakup Kadri Karaosmanoğlu, bir adım daha öteye gitmiş, Ramazan ve Kurban bayramlarının resmî tatil olmamasını istemiştir.[4]
Cumâ gününü hafta tatili olarak kabul eden 394 sayılı kanun 2 Ocak 1924 tarihinde çıkarılmıştır. (Hilâfetin kaldırılmasından az önce.) 27 Mayıs 1935 tarihinde kabul edilen bir kânunla da Cumâ'yı hafta tatili olarak kabul eden 394 sayılı kânun mer'iyetten kaldırılmış, Pazar günü hafta tatili ilân edilmiştir.
KAYNAKLAR
[1] G. Jaeschke. Yeni Türkiye'deki islâmlık, sayfa 31.
[2] Nutuk, c. 3, sayfa 1183
[3] Taha Toros, Atatürk'ün Adana Siyâhatnâmesi, sayfa 32.
