cemaat ve tarikat gibi şeyler kur'an ile ters düşmemektedir. tarikat yol anlamına gelmekte, ve ahiretini kurtarmak için kendilerine o yolu seçmiş kişilerin oluşturduğu, bulunduğu ve bir tarikat şeyhine bağlı oldukları kurumdur. bunu ayetlere veya hadislere dayandırmak yerine şöyle geçmişteki islam alimlerinin cemaatler ve tarikatlar kurduğuna bakarak "en basit hali ile" anlayabilirsiniz.
cemaat ise topluluk olmakla beraber, işlevsel olarak tarikattan farklılaşır. cemaatin ve cemaatlerin(cemaat denilince sadece "hizmet" anlaşılmakta) benimsediği bir düstur olarak "emr-i bil maruf nehyanil münker", yani iyiliği emredip, kötülükten men etme. cemaat tarikata göre daha aktiftir ve toplumda iman hizmeti yapma amacı güder. bunun için okullar açar, dershaneler açar, evlerine çağırır vb. daha çok dinini dünya ile birlikte götüren/götürmek isteyenlerin bulunduğu ve katıldığı yerdir cemaat.
insanların aklından şu geçebilir, "herkesin dini kendisine". bu düşünce cemaatin içinde bulunduğu yapı ile ters düşmez, bilakis birey kendisi cemaate katılır ve "kendisine olan dinî hayatını" muhafaza etmek ister. çünkü bir işi tek başına götürmek/ebilmek, fazla lafı dolandırmayacağım "şu zamanda" mümkün olan bişey değildir. insanın nefsi ile baş başa olması ve çevrenin milyon derecede olumsuz etkisi ile insanın ister istemez ayağı kayar.
bu nedenle cemaat, çukurdan çıkmaya çalışan, çukura düşme tehlikesi olan kişileri tabiri caizse "yalnız bırakmamaktadır". yalnız kalmamak isteyen kişi olduğu sürece de yalnız kalmaz zaten..
bu bağlamda...
herhangi bir cemaate dahil olmuş ve o cemaatin liderinin söylediklerini yapan ve gönüllü yapmak isteyen. dini hayatını kurtarma düşüncesi içindeki kişi, cemaat lideri kur'an'a ve islam'a aykırı hareket etmeyi emretmedikçe, dediklerine uyabilir. bunda dinen bir sakınca yoktur.
