birarada yorumlanması o kadar da gerekli olmayan iki ayrı konuyu birleştirme çabası. biri var diye öteki de var veya biri yok diye illa öteki de yok demenin alemi yoktur. ikisini belgesiyle, tarihi bağlamıyla ayrı vakalar olarak ele almak gerekir. ayrıca nazi almanyası'nın saldırgan-işgalci konumunu ve işgal altındaki bölgelerde halklara yaşattıklarını genel anlamda da irdelemek gerekir, böylece olay sadece yahudilere özgü bir vakaymış gibi görünmekten çıkar; ha yahudilere ekstra bazı özel muameleler yapmışlar anlaşılan o ayrı; ama buna ilaveten porajmos , hongerwinter, yunanistan'da açlıktan ölümüne sebep olunan onbinlerce insan vs vakaları da es geçmemek gerekir; o zaman hitler rejiminin iğrenç marifetlerinin boyutu biraz daha netleşip, kahvehane geyiklerinin ötesine daha rahat geçer.
