ulusal ve uluslararası alanlarda yayınlanmış belgeleriaşı kavramının belinden sıkıca tutanlar bunun tamamlanış sürecini 21. yy a değin taşıyabilmişlerdir. kanlı demokrasinin kalesi abd nin çürümüş meclisinde 2010 yılında oylamaya tabi tutulan ermeni soykırımı yasa tasarısında geçen 1915 - 1919 tarihi arasındadır ibaresi son anda 1915 - 1923 yıllarına dönüştürülmüştür. anlamı mutabık kıldıkları izmir yangını mevzusunun soykırım maddesi olarak sunulmasıdır. uluslararası belge ve kayıtların ve yurt içindeki yazışmaların ışığında failinin izmir ihtilalci ermeni komitesi olduğu kanaati ağırlıktadır.
not alınanları listeleyelim.
aynı komitenin izmir in türklerin eline geçtiği takdirde yakılmasının beis bulunmadığı uluslararası belgelerde bulunmaktadır.
bu hususla paralel olarak 3 tane belge yayınlanmıştır zamanında bunlar
1 greskoviç raporu
2 prentiss raporu
3 dumesnil raporu
paul greskoviç in raporuna göre ki kendisi aynı zamanda yangın sırasında izmir itfaiye müdürü dür.
itfaiye efradı yangın kulesinde nöbet beklerken ermeni kilisesi nde ve diğer yüksek mevkilerde kiremitlerden, ermenilerin faaliyetlerini dürbün ile gördüler ve bana söylediler. ermeni kilisesi nin çan kulesinden parolalı muharebeler olduğunu da gördüler. 3 gün zarfında ermeni mahallesinden tepecik mahallesine kadar çıkan yangınların adedi ve bu yangınlarda müşahede ettiğim ahval, itfaiyenin 30 senelik istatistik cetvelinde görülmemiştir.
ayrıca denizden şehre doğru esen izmir in imbatı sayesinde şehrin bir kesiminde toplanmış türk, müslüman ve yahudi mahallelerinin yakılması planlanmıştı. o tarihte rüzgar ters yönde fırtına şeklinde 3 gün boyunca esince hesapta olmayan hıristiyan mahalleleri yanmış, provokasyon böylece ters tepmiştir.
bölgede görevli fransız amiral dumesnil in raporu ise şöyledir.
rum ve ermeni mahallelerinde çok sayıda cephane ve çok sayıda patlayıcı malzeme depoları vardır. bir hayli zaman öncesinden beri bütün hıristiyanları moralman baskı altında tutmak için izmir in türklere bırakılmaktansa tahrip edileceği fikri üzerine propaganda yapıldığı tespit edilmiştir.
abd nin ortadoğu komisyonu başkanı mark o. prentiss in raporu da bu ikisi ile bağdaşır vaziyettedir.
bunlarla birlikte akla mantığa uygun değerlendirmeler de şöyledir.
türk birliklerinin izmir e girdiği gün değil de, bundan 4 gün sonra yani şehrin kontrolünün tamamıyla! türk askerlerine geçtiğinin ertesinde yangın olayının patlak vermesinin altını çizersek türk idarecilerinin/ çetelerinin/ halkın bu yangını çıkarma olasılığı oldukça düşüktür.
amerikan arşivlerinde geçtiğine göre yangından önce bölge ermenilerinin bir çoğunun mülklerini çeşitli amerikan fransız ingiliz sigorta şirketlerine sigortalatmış olduğunu da belirtirsek haberli bir kıç kurtarma hareketinin varlığını gözlemleyebiliriz.
