zen bir uyanma, aydınlanma, batı dillerinde 'liberasyon' sözcüğüyle dile getirilen bir koşullanmalardan bağımsızlaşma, iç özgürlüğe ulaşma (moksha) yoludur.
zen hiçbir felsefe sisteminin içine konamaz.
öncelikle felsefe, mantığa ve analize dayalıdır.
zen ise bunlardan ikisine de karşıdır.
lafların, sözcüklerin mantık kırallarının gerçeğe ulaşmamızda
büyük engel olduğunu farketmiştir. düşüncenin sınırına varılıp,
düşüncenin sınırları aşılmadan, düşünce yerini 'yaşam'a bırakmadan içgörü,
sezgi, bilgelik düzeyine ulaşılamayacağını bilir.
mantık, ikici (dualist) düşünceye, zihnin akıl yanına dayalıdır.
oysa zen ikiliklerin ötesindeki tam, böünmez gerçeği kavramaya çalışır.
akıl kadar, akıldışını da içine alan zihnimizin bütününün
bizi gerçeğe ulaştırabileceğini farketmiştir.
akılla, akıldışını barıştırıp kaynaştırmak ister.
bunun yolu ise zihinsel ve duygusal aktiviteleri durdurmaktır, meditasyondur.
