yazımda ilk olarak eserle ilgili temel bilgileri verdikten sonra eserin içerisinden dikkat çekici bir kaç noktaya değineceğim.
kutadgu bilig (mutluluk veren bilgi, ikbal ve devlet sahibi yapan bilgi) türk islam edebiyatının ilk eserlerinden biridir. yusuf has hacip tarafından 1069-1070 yıllarında kaleme alınmıştır.
kitabın konusunu özetlemek gerekirse; insanoğlunun yeryüzünde yaşamaya başlamasından itibaren bu dünyada ve ahirette mutluluğu yakalayabilmek için nelerin gerekli olduğundan bahseder. bunu anlatırken 4 kişi arasında geçen diyaloglarla dile getirir. bu dört kişinin temsil ettiği değerler:
gündoğdu(kün-toğdı): "hükümdardır, doğru yasayı temsil eder" dünya düzenini sağlayarak mutluluğu yakalamaya çalışır.
aydoldu (ay-toldı): "vezirdir, mutluluğu temsil eder." şimdiki adıyla başbakan diyebiliriz.
öğdülmüş (öğdilmiş): "vezirin yetim kalmış oğludur, aklı temsil eder" babasının yerine vezir olur. ödüllendirilmiş, övülmüş anlamlarına da gelmektedir.
odgurmuş (odgırmış) : "öğdülmüşün akrabasıdır, akıbeti temsil eder" kendisini ahirete adamıştır. düşünerek gerçeği bulan kişi anlamına gelmektedir
kitabın okuyan herkese faydası olacaktır fakat her düzeyde yöneticiye sağlayacağı fayda çok daha fazladır. devlet yönetiminde yapılması gerekenlere, adaletli olunmasına, yöneticinin her zaman hizmetkar olduğunu hatırlaması gerektiğine vurgu yapmıştır.
eserden dikkat çekici bölümler:
iyiliğe dair...
eğer iki dünya diler isen
ilacı iyiliktir, yapar isen
eğer iyilik bulmak diler ise özün
yürü iyilik yap, bırak gerisini sözün.
bilgiye dair...
dünyada bilgiden üstün ne var? "bilgisiz"damgası büyük hakaret.
iki türlü insan saygı değerdir, biri yönetici, diğeri bilgindir.
aceleciliğe dair...
aceleyle girme işe, sabırlı ol. serinkanlı ol. serinkanlı davran. acele yapılan işler yarın pişmanlık verir. bütün işlerinde acele etme, kendini tut, serinkanlı ol. kişi kendini acele davranmaktan alıkoyarsa beylik makamına bile ulaşabilir.
mutluluğa dair...
ey ikbal sahibi, devletli kişi, sen bu boş mutluluğa güvenme. akarsu, güzel söz ve mutluluk yorulmadan, durup dinlenmeden bütün dünyayı dolaşırlar. mutluluğun devamlılığına inanılmaz. o çok vefasızdır, dönektir. yürürken uçar gider. ayağı kaygandır.
yöneticiliğe dair...
her işte bilen bir yardımcı gerek,
yöneticilere ise çok yardımcı gerek.
huzur zahmetle birlikte gelir,
sevinç, kaygı ile birlikte gelir.
insan nice büyürse başı da büyür,
başı nice büyürse börkü de büyür.
baş büyür, börk büyür;
insan büyür, dert büyür.
yönetici tedbirli olursa , ülke huzura kavuşur.
