descartes ilkin şüpheyle başlar;
1- kendisinden şüphe eder; kendisi gerçeklik olarak var mıdır?
2- duyu organlarıyşla algılanan şeylerden kuşkş duyar; çünkü duyular kimi zaman aldatıyorsa neden her zaman aldatmasın?
3- matematksel bilgilerden kuşkulanır; eğer tanrı kötü bir cin ise 2x2:5 değil de 4 olduğuna farzetmemi sağlıyor olabilir.
4-tanrıdan kuşkulanır; açık ve seçik olmadığı gibi kötü de olabilir
descartes bunlarla işe başlar ve eğer tanrı aldatıyorsa aldanan bir "ben " varım diyor; eğer öyle varsayıyorsam -yanlış bilr olsa- öyle varsaymamı sağlayan bir şey var.
bütün bunların varlığı doğru bile olsa yanlış olduğunu düşündüğüm sürece kendi varlığımdan kuşku duymam zorunlu olur. kuşku varsa onun üst kavramı olan "düşünce" devardır. cogito ergo sumu tam da bu nokta da söyler.
ama daha anlamadığı bir şey daha var: ete kemiğe bürünmüş haliyle "ben"
kuşkulandığı için düşüncenin varlığını ispatladı.ancak düşünce bir töz (kendi kendine varolan bir şey) değildir; bir ilinek (varlığı başka bir varlığa bağlı olan şey)tir. dolayısıyla bu ilineğin taşıyıcısı olarak "ben" zorunlu olarak vardır. dolayısıyla "ben" sadece düşünen şeydir. oysa ben düşünen bir varlık olmasının yanında aynı zamanda yer kaplayan bir varlıktır.
tam bu nokta da descartes bal mumu örneğini devreye sokar. sobanın kenarına ilişmiş mumun yavaş yavaş formunu, rengini, kokusunu yitirdiğini görürü ama her zaman bir yer kapladığını farkeder. dolayısıyla " yer kaplama" nesneye içkin bir şey tıpkı "düşünce" gibi o da bir ilinek ve varlığı nesneye bağlı. böylelikle hem düşünen hem de yer kaplayan varlığı ispatlamaktadır.
şimdi sıra tanrıya gelmiştir. tanrı "sonsuz" ve "mükemmel" bir varlık "ben" ise sonsuz ve mükemmel değil. dolayısıyla "ben" bu kavramları başka bir kaynaktan alıyor. bu kavramlar da birer ilinek ve bunların bir taşıyıcısı olmak zorunda bu da mükemmel ve sonsuz olan tanrıdır. tanrı yoksa tanrıdan varolma eksik olur. o halde tanrı vardır ve tanrı varsa duyu algılarından ve matematiksel bilgiden kuşku duyulamaz.
temel olarak descartes in felsefesi bu çekirdekten genişlemektedir.
