her ideolojinin kaçınılması imkansız neticesidir. zira ideolojiler belli bir devlet rejimini savunur,belli bir toplum düzenini hedefler. örneğin marksist ideoloji, komünist toplumu arzular ve bu yüzden de toplumu komünizm ekseninde şekillendirir. ya da islamcılık hareketi toplumu islam dinine göre şekillendirmek ister.
kısacası ideolojiler ve bunların savunucuları nihayetinde bir toplum mühendisi olurlar.
anarşizm gibi devrim ile devletsiz bir toplumu ve marksizm gibi de evrimsel olarak devletsiz toplumu savunan ideolojilerin ise en büyük handikapları, toplumun bu ideolojilere uymasının istenmesidir. yani bu ideolojilerin hakim olduğu toplumlarda örneğin paternalizmi benimseyenler dışlanır ve hatta yargılanır. ya da demokrasi için mücadele etmek isteyenler karşılarında "devrim muhafızları"nı bulurlar.
bu noktadan sonra ise toplum mühendisi olunmadan ya da doğurmadan, hangi düzen ile yönetileceği sorunu karşımıza çıkar. ilk akla gelen çözüm ise demokrasi ve onun taşıyıcısı olan plüralizmdir. fakat burada da yine aynı sorun çıkar: demokratik toplum mühendisliği. o mühendisler ki, demokratik olmayan tüm hareketleri sindirmek isteyebilirler eğer sivil toplum güçlü değilse ya da çoğulculuk sağlanmamış ise bir toplumda. demokrasilerde topluma çok büyük sorumlulukların yüklenmiş olması bundandır. eğer gerçek anlamda , ideal bir demokratik devlet ve demokrasiyi içselleştirmiş bir toplum varsa * , ne o devlet endoktrinasyona başvurur ne de toplum mühendisleri türer toplumda ya da bürokratlarda.
