merzifonlu kara mustafa paşatarafından bu seferin yapılış amacı; tökeli imre komutasında ayaklanan protestan macar halkına yardım edip, osmanlının köprülüler döneminde devleti kanuni sultan süleyman dönemini aratmayacak güce ulaştırdığını ve bu gücün devamlı olduğunu avrupaya kanıtlayabilmek için yapmıştı. ancak büyük sadrazam köprülülerin evlatlığı ve akrabası olan bu yüzden köprülü ailesinden sayılan sadrazam (1676-1684) merzifonlu kara mustafa paşa ününe ün katabilmek için ordusunun yönünü yanıkkale mevziisinden viyanaya çevirmiş ve toplayabildiği bütün kuvvetleri alarak en muhteşem ve şaşalı orduyu meydana getirerek viyana önlerine otağını kurmuştu.
bunu öğrenen pâdişâh "kasdımız yanık ve komaran kaleleri idi; beç (viyana) kalesi dilde yoktu; paşa ne acîb saygısızlık edib bu sevdaya düşmüş. hoş imdi hak teâlâ asan (kolay) getüre; lâkin mukaddem (önceden) bildireydi riza vermezdim" demişti. osmanlı ordusu, yolda, 40 000 alman'ı esir etmişti. kırım atlıları, geniş bir alana akınlar yaparak etrafı sindirdiler. avusturya imparatoru, viyana'yı bırakarak prag'a gitmiş, avrupa devletlerinden yardım istiyor, asker toplamağa çalışıyordu.
kara mustafa paşa. viyana'ya bu, o zamana kadar görülmemiş büyüklükteki ordu ile hücûm etseydi, şehri alabilirdi, fakat şehrin teslîm olmasını bekledi. kuşatmanın uzaması yanlış bir hareketti ve tehlikeliydi, lojistik imkân da düşünülmemişti: "bir kale kuşatması eğer kırk günü geçerse, dışarıdan yardım gelmesi ihtimâli çok kuvvetlidir. kuşatma süresi elli günü geçmişti ve askerler, atlarına ot bulabilmek için 15-20 saatlik mesafeye gitmek zorunda kalıyorlardı. sadrâzam, su ve ot sağlanması işini düşünmeliydi.
kuşatma devam ederken dönemin en iyi atlı birlikleri olan 40.000 kırım tatarı almanya ve polonyanın en içlerine kadar yağma harekatı yapmış hatta varşova eteklerine kadar ilerlemişlerdi. kırım ordusunun ve osmanlı ordusundaki atlı birliklerin hiç beklemedikleri kadar büyük miktarda yağma etmeleri askerlerde savaş azmi bırakmamış yağmaladıkları altın ve gümüşü eve dönüp bir an önce harcamak için sabırsızlanmışlardı.
ayrıca gerçektende sadrazam viyanayı el değmemiş olarak ele geçirmek istemiş bu yüzden büyük topları kullanmamıştı. 1681 yılında imzalanan lehistan-avusturya arşidüklüğü ittifak antlaşması gereği leh kralı iii.jan sobieski 16.000 ila 30.000 kadarı atlı kanatlı hüssar birimlerinden oluşan* 45 bin kadar askerle yardıma gelmesi üzerine osmanlı iki ateş arasında kalıyordu. çünkü imparator leopoldde linz kentinde 70 bin kadar asker toplamış* viyanaya doğru gelmekteydi ve ilginçtir viyanada yer altındaki tünellerde dahi kullanılabilecek kadar çok fazla savaş topu vardı bu yüzdende osmanlının yürüyüş adı verilen 18 den fazla genel taarruzu başarıyla püskürtülmüştü.
kırım hanı murad giray han 30 binden fazla atlı süvarisiyle ve kendisine verilen bir miktar yeniçeriyle leh ordusunu karşılamaya gitmiş ancak daha öncesinden sadrazama kuşatmanın kaldırılmasını tavsiye ettiği için kokuşmuş at eti yemekle aşşağılanmış bu yüzden leh ordusunun geçişine karşı tanklara taşla saldırır gibi ufak tefek taciz ateşlerinden başka birşey yapmamış vede ganimet yüklü olan savaşma isteği kalmamış ve eve dönmek pahasına murad hana isyan eder dereceye gelmiş tatar atlılarına söz geçiremediğindende kırım hanı ordusunu alıp gerisin geriye bahçesaraya dönmüştü.
12 eylül 1683 tarihinde sadrazam yine bir hata yaparak kuşatmayı tamamen kaldırmak yerine kısmen kaldırıyordu. sonuç olarak osmanlı ordusunun sağ kanadının daha savaşmadan sırf sadrazam padişahın gözünden düşsün diye savaştan çekilmesinin üzerine merzifonlu ve ordugahı leh-alman ordusu tarafından kuşatılmış, akşama kadar avrupanın en elit birimleri olan kanatlı hüssarlarla* çarpışmak zorunda kaldıktan sonra yeniçerilerin kahramanca mücadeleleri sonuç vermemiş kara mustafa paşa tüm ağırlıkları bırakarak belgrada geri çekilmişti.
paşa her yere emirler yağdırmış çökmek üzere olan cephede durumu hemen düzeltmiş hatta leh ordusunun ileri harekatını meydan muharebeleri şeklinde savunma savaşlarıyla başarısızlığa uğratmıştı. sarayda sadrazamın düşmanları atağa geçmiş ve padişahı kışkırtmış viyana mağlubiyetinin acısını avrupadan kat be kat alabilecek bu değerli komutan ne yazıkki belgradda yeni bir sefer için hazırlanırken idam edilmişti.
viyanaya yapılan sefer dünyada eşi benzeri görülmemiş bir askeri harcamayla neredeyse 1 milyar akçeye yapılmıştı.*viyana seferine harcanan paranın ancak 6 veya 7 de biri kadar bir para avrupanın elindeydi o sıralar. ancak osmanlı sahip olduğu tüm gelirleri ve hazineyi bu savaşa yatırmış ve savaş beklenenin aksine başarısızlıkla sonuçlanmıştı.
hadi kırım hanını geçtik hiç yoktan osmanlının sağ kanadı sadrazama karşı tutum alıp savaş meydanından kaçmasa avrupanın son ümidi büyük bir bozguna uğrayacak tarihimize viyananın fethinin yanında birde viyana meydan muharebesi zaferi eklenecekti.
