1. Birbirine karşı olan iki tarafı dinleyerek bir yargıya varma, yargılama
2. Bir konuyu zihinde iyice düşünüp inceleyerek karar verme, akıl süzgecinden geçirme, usa vurma, uslamlama: "Daima felsefe yapmağa hazır, kurulmuş bir makineye benzeyen ukalâ dimağım muhakemeye başladı." -Ö. Seyfettin.
3. mec. Bir sorunu çözmek için çıkar yol arama: "Güldüm, şu muhakemem ne garip münasebetsizlikti." -Ö. Seyfettin.
