roma imparatorluğunun resmi yıkılışı çoğu kaynakta 1453 yılı olarak geçer. çünkü bizim bizans imparatorluğu olarak bildiğimiz devlete bizans ismini tarihçiler 19.yyda vermişlerdir. (şehrin mitolojik kurucusu byzastan türeterek) osmanlının son verdiği bizansın tarih sahnesindeki gerçek ismi ise doğu roma imparatorluğu'dur.
kısaca baştan alalım: bir kent devleti olarak italyanın merkezinde kurulan ve etrafındaki diğer kentleri ardı ardına ele geçiren roma, zamanla cumhuriyetle yönetilen bir devlet ve m.ö. 27 yılında ise bir imparatorluk haline gelmiştir. bu dönemden sonra meşhur julius caesarın manevi oğlu augustus (octavianus) ve ardılları dünyanın gelmiş geçmiş en büyük imparatorluklarından birine hükümdarlık etmişler.
romanın 4 yyın başlarındaki imparatoru bizim için çok tanıdık bir isim. çünkü constantine ismindeki bu imparator; roma imparatorluğunun inanılmaz boyutlarına bakarak, artık romanın tek başına bir başkent olarak yeterli olmadığına kanaat getirmiş ve doğuda byzantion'u (istanbul) ikinci başkent olarak imar etmeye karar vermiş. böylece ticari açıdan gittikçe zenginleşen doğuyu kontrol edecek bir başkent ve aynı zamanda bir merkez liman kurmuş olacaktı. bu niyetle istanbulu romayı örnek alarak yeniden inşa ettirmiş, o dönemki boyutlarının 4 katına çıkarmış, surlarını genişletmiş ve 330 yılında ise ikinci başkent olarak açmıştır. hükümdar, istanbul'a neu rome yani "yeni roma" adını vermiş. kendinden sonrakiler ise onu constantinopolis yani konstantinin şehri olarak anacaklardır. şehrin ismi, osmanlı döneminde ise çok uzun yıllar konstantiniye olarak geçmiştir.
constantinden kısa bir süre sonra heybetli roma imparatorluğu ikiye bölünmüş. batı roma imparatorluğunun başkenti roma, doğu romanın ise constantinopolis(istanbul) olmuş. barbar kavimlerin baskısı ile 476da batı roma imparatorluğu çökerken, doğu roma yani bizansın, fatih sultan mehmete kadar 1000 sene sürecek olan maratonu daha yeni başlamaktadır.
