reform hareketleri sonucunda mezhep savaşları.. avrupa'nın parçalanması.
denge siyaseti. osmanlı toprakları konusunda ihtilafa düşen ingiltere, fransa ve rusya devletleri arasındaki çekişmeyi osmanlı iyi
değerlendirmiş ve birine karşı bir diğerini kullanmasını bilmiştir.
