film sade'ın kitabından uyarlama olsa da yönetmenin asıl amacı dönemin faşist italyasını eleştirmektir. ve bu kitap vahşice bir eleştiri için bulunmaz bir kaynaktır. mussolini italyası'nda gücü elinde bulunduran iktidar sahiplerinin diktatörlüklerini oldukça açık bir şekilde anlatan film sınırları zorlamaktadır. herkesin kaldıramayacağı sahneler kasıtlı olarak mide bulandırmak için çekilmiştir. çünkü bu faşizmi anlatmanın başka bir yolu yoktur.
fakat film yine de umut dolu bir sahneyle biter.
bu filmi iğrençlikle suçlamak çok acımasızca olur. filmin sinema ve siyaset tarihinde önemli bir yeri var. bu filmi sapık bir adam değil, her yönüyle sanatçı olan bir adam çekti. ve bu filmi kasıtlı olarak bu derece vahşi yapmasının sebebi ülkesinde ve dünya genelinde yayılan ve yükselen faşizme bir cevap vermekti. verdi de. öyle ki bu cevap onun hayatına mal oldu. ama pasolini öyle büyük bir sanatçıydı ki, sanatı uğruna ölümü göze alabilmişti. işte onu farklı kılan budur. kendisi fellini'nin öğrencisi olmasından mütevellit, her yapıtında özgürlüğe ayrı bir yer ayırmıştır. ayrıca bernardo bertolucci'yi yetiştirerek dünya sinemasına armağan etmiş öğrettikleriyle de sinemayı değerli kılmıştır.
evet bu filmi seyretmek zor, yemek yemeniz zorlaşabilir, cinsel aktiviteleriniz sekteye uğrayabilir. hatta kusabilirsiniz de. ama emin olun her gün haberlerde anlatılan vahşet ve sapıklığa varan olaylardan daha iğrenç değil. çünkü gerçek değil. bu filmi bu bilinçle izlerseniz faşizme karşı, baskıya karşı boyun eğmemenin önemini, özgürlüğün değerini evrensel anlamda kavrayabilirsiniz. e bunun için de ödeyeceğiniz bedel beş dakikalık bir mide bulantısı olacak, ki bu da özgürlüğün tadını almak için küçük bir bedel sayılır.
