Çerkes Ethem 1864'de Çarlık Rusya'sının uyguladığı Çerkes Soykırımı yüzünden Osmanlı topraklarına sığınan yüz binlerce Çerkes'den biriydi.(Ruslara en fazla kaybı verdiren Şapsığ boyundan ve maddi açıdan güçlü olan bir aileye mensuptu)
Sürgün geldiği topraktan sürülen bir adam,(hoş,kendisi Bandırma'da doğmuştur)aşırı gururlu,belki kibirli,kimseden emir almak istemeyen biri.
Eleştirilecek noktaları vardır,hepimiz gibi o da insandır,fevri olması çok şeye mal olmuştur,arkasından kurulan kumpaslarla baş edememiş,kurnaz olmamanın bedelini ödemiş zeki bir askerdir.Ürdün'deki sürgün hayatı boyunca radyodan ikinci Dünya Savaşı ile ilgili haberleri takip edip sürekli haritalara raptiyeler koyduğu,etrafındakilerin savaşın akıbetiyle ilgili sorduğu sorulara da hep doğru tahminlerle cevap verdiği söylenir.
Yakın dönemde kendisini Adige(Çerkes) sanatçı Mehmet Aslantuğ'un canlandıracağı bir film çekileceği konuşulmaktadır.
Anzavur Ayaklanması, Çopur Musa Ayaklanması ile Gerede ve Yozgat isyanlarını bastırıp kendi soyundan onlarca kişiyi hain oldukları gerekçesiyle Düzce'deki ağaçlara astırmıştır,Düzce'deki Çerkeslerin çoğu kendisini bu yüzden sevmez.Kuvva-ı Milliye'ye maddi kaynak da sağlamıştır,hain bir Osmanlı paşasını zindana atıp gerekli 'kefaleti' aldığı da söylenir.
hakkında okunası bir yazı;(ki özet boyutundadır); http://www.nartajans.net/site/haberler_5836_aziz_u ...
hain olarak damgalanmasına neden olan Olay kısaca açıklanması gerekirse; ismet inönü ile Pşevu Ethem Bey arasındaki bir gerginliktir.Mustafa Kemal ve Ethem Bey'in mektuplarında birbirlerine 'Yoldaş' diye hitap ettiğini bilmeyen,okulda kendisine dayatılanın üstüne koymamış tırıvırı tiplerin sanal alemlerde bol ünlemli saçmalamarından ziyade biraz kitap okumak gerekir.
---ALINTI---
Ethem Beyin düzenli orduya karşı çıktığı söylentisini çürüten en önemli kanıt, Ali Fuat Paşa ve askerleriyle omuz omuza düşmana karşı çarpışması, Ali Fuat Paşanın da sözünden çıkmamasıdır. Ethemi çıldırtan, kendisi iç ve dış düşmana karşı savaşırken ismet Paşanın çok sonradan Milli Mücadeleye katılması ve hak etmediğine inandığı Batı Cephesi Komutanlığına getirilmesidir. (a.g.e) Yani Ethemin duruşu, düzenle değil ismet Paşayla ilgilidir kısacası. ismet Paşa da bunu doğrular zaten: Ethem ve kardeş leriyle çatışmam, Garp Cephesi Komutanlığına gelmemle başladı!
Ne olursa Ethem Bey rahatsızlanıp komutayı geçici süre için kardeşi Tevfik Beye devredince olur. Tevfik Bey son derece gururlu ve başına buyruktur. Hele de ismet Paşa birlikler arasına adamlar gönderip Mustafa Kemalin Ethemi Meclisin önünde asacağı yalanını yayması Tevfik Beyi zıvanadan çıkarır. Ethem Bey bu dedikoduları içeren bir rapor yollar Mustafa Kemale ve artık ismet Paşayla çalışamayacağını bildirir; yanıt alamaz. Daha sonraları Mustafa Kemal böyle bir rapor almadığını belirtecektir. (TBMM Gizli Oturum Konuşmaları)
---ALINTI---
ismet inönü'nün fitnesiyle Türk Ordusunu karşısında bulan Ethem Bey emrindeki askerleri dağıtır,savaştırmaz,bir yanda Yunan ordusu,diğer yanda ismet Bey'in orduları vardır,bir köye sığınır,hastadır.Yataktan çıkamayacak durumdayken Yunanlar tarafından yakalanır ve anlaşma yapmaya zorlanır.Ethem Bey uzun süre Yunanları oyalasa da sonunda anlaşmaya imza atmak zorunda kalır,sonrası malum; Ürdün'de sürgün hayatı yaşarken ölür.
''. Ağabeyleri 150likler için çıkan aftan yararlanıp yurda döner ama o ihanet suçlamasını kabul etmediğinden, yargılanmak için başvurur, kabul edilmez. Ve Eylül 1948de, Ürdünde, bir Çerkez topluluğu içinde vefat eder. Naaşı hala Ürdündedir... Allah rahmet eylesin.''
