çocuk sayılabilecek bir yaşta mücadeleye atılmış, hayatının büyük bir kısmı sürgünde ve cezaevinde geçmiş sovyet devrminin gizli kahramanı. troçki-stalin rekabeti ve popülerliğine rağmen leninin, birikimine ve komünist kimliğine en çok güvendiği isimlerden biri olarak bilinir.