osmanlı'nın hoşgörülü olmadığını ileri sürmek batıya körü körüne hayran olan, tarihine sırtını dönen cahil cühelâ zihniyetin dile getirebileceği bir şeydir. klasik çağlarda para ekonomisi gelişmediğinden, küçük el tezgahları dışında fabrika olmadığından devletlerin savaşarak ganimet elde ederek hayatta kalmaktan başka çareleri yoktur. siz saldırmazsanız onlar saldırır. osmanlı'nın avusturya seferleri sırasında şii safevi devleti'nin osmanlı'ya saldırması, ya da portekizliler'in hint deniz yolu'na ulaşmak için kızıldeniz ve basra'yı tehdit etmesi konumuz olan osmanlı için verilebilecek akla gelen ilk örneklerdir. siz, tarihi günümüze göre yorumlayamazsınız. her dönemin farklı bir yapısı vardır. bütün osmanlı mahkemelerinde bir tercüman olması, mahkemede herkesin kendi inanışına göre yemin etmesi, yapılan tahrir işlemleriyle buradaki ekonomik, sosyal, idari durumların kayıt altına alınması mevcut yasaların uygunsa devam ettirilmesi değilse bir geçiş süreci içerisinde yeni yasaların yürürlüğe konması osmanlı'nın hoşgörülü olduğunu gösterir. kaldı ki arzuhal ile sıradan bir vatandaş dahi bizzat devlet sahibi olan padisaha istekte bulunabiliyor, hesap sorabiliyordu. aynı dönemlerdeki avrupa'nın hali herkesçe malûmdur.
