güzel film.. güzel olmasının iki sebebi var. birincisi paralel evren kavramını çok iyi ele alması, ikincisi ise kişilerin kıyameti kendi ölümleridir bakış açısını çok iyi yansıtması.. puanı ise senaryoda ki bazı boşluklardan kırdım. filmi anlamak zor benim ikinci izleyişim herşeyi anladım diyebilirim. lakin açıklayıcı bir metin hazırladım.
donnie darko paranoyak şizofren ve anti sosyal bir gençtir ve bir psikiyatrdan terapi almanın yanı sıra bazı ilaçlar da kullanmak zorundadır. büyük bir tavşan kılığında frankle karşılaşmasıyla hayatı biraz daha değişir ve frank ona okulu su basmasını sağlamak, çocuk pornosuyla uğraşan birinin evini ateşe vermek gibi eylemleri salık verir. fakat frankin donnie darkoya söylediği en önemli şey zamanda yolcuğun mümkün olabileceğidir.
lisenin hocalarından kitty farmer yaşamın iki seçenek arasında gidip geldiğini, yapılan her şeyin korku ve sevgi arasındaki çizgi üzerinde herhangi bir yerde olduğunu savunuyordu. bunu hitap ettiği insanlara aşılamanın yolu da ellerine tutuşturduğu kâğıtlarda yazan aktiviteleri bu çizginin üzerinde nereye koyacaklarına onları karar verdirmek şeklindeydi. donnie darko, kitty farmerin korku ve sevgi insan duygularının en derin olanlarıdır. şeklindeki bir hayli modern analizine itiraz eder: değerlendirilmesi gereken başka şeyler de var. insan duygusunun tam bir spektrumu gibi. her şeyi öylece 2 gruba ayırıp diğerlerini inkâr edemezsiniz.
peki insani duygular gibi zaman da karmaşık iç içe geçmiş bir şey midir? insani duygular nasıl korku ve sevgi arasında düz çizgisel olarak gidip gelen şeyler değilse, zaman da başlangıç ve son arasında gidip gelen bir şey değil midir? filmin bu soruya da cevabı zamanın düz çizgisel başlangıçtan sona doğru giden bir şey olmadığı yönünde. bunu da stephen hawkingin teorisine dayandırıyor: bir solucan deliği (wormhole) sayesinde, uzay zamanın 2 bölgesi arasında kısa yol oluşturulabilir. böylelikle bir sonraki zaman ya da bir önceki zaman arasında bir geçişenlik ortaya çıkar. zamanın düz çizgisel bir şey olduğu da zaten kendiliğinden var olan bir şey değil, insanların yaşamlarına belli anlamları dayatmak için ortaya attıkları ya da inandıkları bir şey.
o halde iki zaman arasındaki geçişkenliği sağlayan şey nedir? bir zaman diğer zamana nasıl müdahale edebilir? filmin bu soruya verdiği cevap halüsinasyonlardır. tavşan maskesiyle karşısına çıkan frank, donnie darkonun diğer zamanlarla olan bağlantısıdır. elimizde iki zaman dilimi olsun biri evde verilen partiye kadar geçen zaman dilimi diğeri de partiden sonraki zaman dilimi. ilk zaman diliminde iki tane frank vardır. ilki donnie darkonun kız kardeşi elizabethin erkek arkadaşı olan frank (elizabeth partinin bir safhasında frankin nerde olduğunu sorar), evdeki partiye de gelir ve ardından arabayla donnie darkoya bakmak için ölü babaannenin evine kadar gider. ikincisi donnie darkonun halüsinasyonu olan frank.
filmi araba kazası sahnesinden geriye doğru okuduğumuzda şöyle bir okuma yapmak mümkün. normal olan frank, donnie darkonun kız arkadaşı gretchenin ölümüne sebep olmuştur. bunun üzerine donnie darko normal franki gözünden vurarak öldürür. bu sahne sinemadaki diyalogu anlamlı kılan tek sahnedir. donnie darko, halüsinasyon olarak ortaya çıkan franke gözüne ne oldu diye sorduğunda, ona bir cevap vermek yerine ondan garip bir şekilde özür diler. özür dilemenin nedeni gretcheni öldürmüş olmasıdır. donnie darkonun psikiyatrikti ile konuşurken ona yakında frankin birini öldüreceğini söylemesi de tam da bu öldürme olayıdır.
burada asıl kritik soru şu: zamanlar arası bir geçişkenlik varsa, bir insanın yaşama başlama ve onu bitirme süreci diye bir şey var mıdır? filmin buna da verdiği cevap hayır. insan tek düze bir şekilde zamanın içinde yaşamaz. belli bir anda doğup belli bir anda ölmez. bunu da donnie darkonun kendi yaşamı üzerinden diğer yaşamlardan anlarız. donnie darko iki kere ölmüştür. ilk ölümü uçak motorunun odasına düştüğündeki ölümü, diğer ölümü ise frankin hayatına müdahale ettiği ve kazadan sıyırdığı yaşamının devam eden safhasındaki ölümüdür. fakat bu devam eden safha tekrar uçak motoru kazasının olduğu sahneye geleceğinden ölümün kendisi bir keredir. gretchenin ve frankin ölümleri de benzer şekildedir. ilk ölümleri araba kazasının olduğu sahnededir. ikinci ölümleri ise donnie darkonun olmadığı zaman dilimini yaşayıp ölmeleridir. fakat bunların ikinci ölümleri hakkında film bize bir şey söylemez.
gretchen ve frank, frankin donnie darkoya musallat olan halüsinasyonun müdahale ettiği bir yaşamda ölmüşlerdir. o halde frank iki kere suçludur hem gretcheni öldürdüğü için hem de bu ölümlere giden süreci yönettiği için. fakat asıl soru şudur, frank müdahale olmayan bir yaşamda gretcheni öldürmüyorsa o halde donnie darkoya musallat olmasının nedeni nedir? paralel yaşamın yaşandığı zaman frankin donnie darkoya kalan günü söylediği donnie darkonun onunla ilk karşılaştığı andan itibaren geçen zamandır. bu karşılaşma öncesi donnie darkonun kız kardeşiyle yani frankin kız arkadaşı elizabeth ile yaşadığı tartışmanın rolü ne olabilir? bu tartışmamıydı donnie darkoya franki halüsinasyonlarına dahil ettiren şey?
anlama zorluğunun sebebi sadece motor kazasından sonra seyirciye acaba şimdi ne olacak duygusunu uyandırmasıdır. seyirci burada paralel evrende yaşadığını bilmediği için filmin sonlarına doğru da kafası karışmaktadır. işte asıl neden bu. zaten yazdıklarımı okuyan biri filmi seyrederse hiçbir sorun kalmaz..
filmde bir sahne de bariz iki de hata tespit ettim onları da belirtmek isterim. çinli kızın spektruma koyduğu çarpı bir sahne sonra siliniyor.
