12. yüzyılda yaşamış endülüslü düşünür ibn tufeyl'in felsefi romanı. Diğer bir adı ise esrarü'l-hikmeti'l-meşrikiye'dir. Aynı zamanda -konusu bir ıssız adada geçtiği için- ilk robinsonad dır. Dünyanın ilk "ıssız ada romanı" olarak bilinen Robinson crusoe'nin yazarı Daniel Defoe'nun ibn tufeyl'in söz konusu eserinden etkilendiği söylenmiş hatta bu konuda birçok akademik araştırma yapılmıştır. Hay bin yakzan 1500'lü yıllardan itibaren birçok Avrupa diline çevrilmiştir. batılı felsefeciler (özellikle Bacon ve spinoza) esere büyük ilgi gösermişlerdir. doğu dünyası ise nedense bu muhteşem kitaba karşı ilgisiz kalmıştır. Eser 1923 yılında osmanlıcaya çevrilmiş, 1985 yılında ise latin alfabesine aktarılmıştır. (Yani batılıların 500 yıldır okuduğu ve üzerine ciddi bir felsefe inşa ettiği bir eseri biz 1923'te, Cumhuriyet çocukları olarak da 22 yıl önce okuma şansına eriştik.)
