kudret, sadece yapmaya değil, yapmamaya da muktedir olanın sıfatı.
iktidarın başlıca vasfı, eyleyip eylememe kudreti. kudret, arzu ettiğini avucunun içine alabilmek kadar, onu elinin tersiyle itebilmektir de. marifet, arzu etmediğini geri çevirmekte değil, bilâkis çıldırasıya arzu ettiğinden, hakkında deli divane olduğundan vazgeçmekte. vazgeçmek kolay mı?
kolaylık da zorluk da gerçekte kişinin vazgeçecek olduğu şey karşısındaki hâlince belirlenir. çünkü feragatin şiddeti talebin şiddetine bağlıdır. ne kadar istenildiyse, ne kadar istenilmişse, vazgeçişin ızdırabı da o düzeyde olacaktır.
aslâ şaşırmamalı, kişi vazgeçildiği kadarıyla ancak vazgeçilebilecektir!
bir şeyi arzu ve talep etmenin dört mertebesi vardır:
1. meyl (eğilim)
2. irade (istek)
3. mehabbet (sevgi)
4. aşk (tutku)
bu dört terim de duyguların hareketini tanımlamakta.
meyl klasik fizik'te hareket'ten ziyade hareketin başlangıcını ifade eder. dolayısıyla elde etmeye, ele geçirmeye, avucunun içine almaya meyl etmedikçe, o şeyin, kişinin muradı hâline gelmesi düşünülemez. meyl şiddetlendikçe isteğe dönüşür. istek arttıkça mehabbete dönüşür. mehabbet de şiddetlenirse bir süre sonra tutku hâlini alır.
kişi istenildiği kadar isteyebilir. istenilmeyen isteyemez.
meyl kelimesi hakikatte temayül anlamında kullanılmaktadır ve öyle de anlaşılmalıdır.
meyl tek taraflı, temayül ise iki taraflıdır. kendisine meyl duyulan ancak meyl duyabilir.
istek de öyledir. istenmeyen isteyemez. dahası, sevilmeyen, sevemez. aşık olunmayan aşık olamaz.
demek oluyor ki kendisinden vazgeçilmedikçe kimse vazgeçemez!
***
tam da burada, düşünenleri bir kez daha düşünmeye davet ediyor ve dikkatlerini kur'an'dan iki ayete çekmek istiyorum:
- allah onları sever, onlar da allah'ı severler. (5:54) *
- allah onlardan razı olmuştur, onlar da allah'tan razı. (5:119) *
***
