çıkarımsal deneme demektir. tümevarım ya da tümden-gelim metodu kullanılarak yapılır. çok önemli ve zor, bilgi isteyen bir deneme türüdür. genelde edebiyatçılar ve araştırmacı gazeteciler yapar.
örnek:
konu: demokrasi ve seçim
argümanlar: demokrasi nedir? seçim nedir? demokrasi ve seçimin ilişkisi nedir? demokrasinin ve seçimin metodları nelerdir? ...vsvs..
gibi temelden, genişletilerek ele alınan deneme türleridir.
