sanat çizgisinde olduğu gibi yaşamında da prensiplerinden hiçbir zaman vazgeçmeyen 18 yıl önce yitirdiğimiz kürt sanatçı mihemed şêxo, eserleriyle günümüzde de yaşamaya devam ediyor. amedîli tahsîn taha, şaqlawalı kawîs axa, kerküklü alî merdan, duhoklu m. arifê cizrawî, hewlerli mişko, meryem xan, evdalê zeynikê, feqiyê teyran, şakiro, dr. kadîr dîlan... hepsi ayrı bir güzellikte şarkı okuyordu. yani ozanlarımız, dengbêjlerimiz, sanatkarlarımız kültürümüzün taşıyıcılığını yapanlar...
kahramanları, kürtlerin yaşadığı acıları, yazılı tarihe geçmemiş öyküleri, gelenekleri, kürt özgürlük mücadelesini şarkılarıyla geleceğe taşımaya devam ediyorlar. bu taşıyıcılarından biri de tambur denilince akla gelen ilk isim mihemed şêxodur. o, kişiliği, sesi, tamburu ve duruşuyla sevenlerinin kalbinde yaşamaya devam ediyor.
gündelik işçiydi...
1948 yılında güneybatı kürdistanın qamişlo kentinin gırbanın köyünde doğan sanatçının asıl adı mihemed salih şêxmustur. toprak sahiplerine gündelik işçi olarak çalışıp yaşamını sürdürdü. ekonomik sıkıntı çeken ailesine yardım etmek zorunda olduğundan ancak 1959 yılında okula gidebildi. sanatçı, qamişloda birçok kürt sanatçısını tanır ve onların etkisinde kalır. bunlardan birisi aramê tigrandır. işte o yıllarda kürt otantik müziği onun hayallerini süslemeye başlar. fakat yine ekonomik şartlar baş gösterir. ortaokulun 3. senesinde okulunu terk etmek zorunda kalan sanatçı, bu yıllarda arkadaşlarının sazlarıyla saz çalmayı öğrenir. o yıllarda saz çalmak ve stran söylemek kürt toplumu inancında ayıp ve günah sayılmasına rağmen m. şêxo ısrarla bu tabuları yıkmaya çalışır. 1969 yılında bir bısk (saz) alır ve tüm yargılara rağmen onunla bütünleşir.
lübnanda grup kurar
1970 yılında sanatsal çalışmalarını genişletmek için lübnana gitmeye karar verir. beyrutta müzik merkez birliğinde iki sene müzik dersi görerek, 1972 yılında sanatçı diplomasını alır. aynı yıl lübnanda serkeftin adında bir müzik grubu kurar. bu grup ramazan omerî, mehmud ezîz, peruîn ve diğer birkaç kürt genç sanatçılarından oluşmaktaydı. grup kısa zamanda lübnan halkı ve sanatçılarının beğenisini kazanır. lübnandaki çalışmaları ardından iraka geçen sanatçı, bağdatta yayın yapan bağdat radyosunun kürtçe bölümünde şarkılarını bıskı ile sundu.
aynı yıl tekrar güneybatı kürdistana dönen sanatçı, ilk kaseti olan ay gewrêyi çıkarır. suriye yönetiminin sanatçıya baskıları günden güne artar. gözaltı ve cezaevi süreçlerinden geçer, ancak, inancında ve sanatında ısrar eder. yapılan baskılar sanatını daha da geliştirmesine neden olur. kürt halkının acısını, özlemini, kederini stranında somutlaştıran sanatçı, güneybatı kürdistanda yaşayan kürtlerin sevgisini kazanır. baskılar dayanılmaz hale gelip tekrar iraka gitmek zorunda kaldığında tüm güney kürdistan sanatçıyı tanımaktaydı.
baskılar onu yıldırmadı!
güney kürdistanda mücadelenin gelişmesiyle peşmerge güçlerine katılan sanatçı, irak güçlerine yenilginin ardından peşmergelerle irana geçer. iranın tüm baskılarına, sawakın tüm tepkilerine rağmen şêxo, inancından hiçbir şey yitirmedi. yeni kasetler çıkardı. bir stranında ey felek/ bextême hoye/ em bê dost û bê kesin dediği için iran yönetimi onu çağırır ve ona, neden kimsesiziz diyorsun, işte biz kucak açtık ya der. şexo onlara, eğer bizim kimsemiz olsaydı şimdi size muhtaç olmazdık diye yanıt verir.
iranda şarkıları tahran radyosu tarafından yayınlanmak istenir. ancak radyo yönetiminin kürdistan geçen yerleri gülistana çevirmek istemesi sanatçı tarafından radikal bir şekilde reddedilir.
sesiyle suskunlukları parçaladı
islam rejimine muhalefetten asılacağı için irandan güneybatı kürdistana geri dönmek zorunda kalır. 11 yıllık sürgün hayatı sonrasında gerçekleşen bu dönüşle halk onu omuzlarında taşıdı. yaşamı boyunca toplam 14 kaset yapan sanatçı, 9 mart 1989 yılında ani bir hastalık nedeniyle yaşamını yitirdi.
cenazesinde iki saat içerisinde 70 bin kadar kitle toplandı ve o gün kamişlo bir daha onun sesiyle uyandı ve tüm suriyede yankı yaptı. 70 bin kişinin gözyaşları arasında sesi yükseliyordu.
hem sesiyle, hem de söylediği şarkılarla özel bir yeri olan mihemed şêxo, vicdanın ve kalbi kırık kürtlerin sesi oldu. sesiyle tamburundan dökülen ezgilerle kürt halkının yaralarına merhem olan, ağıtlarıyla suskunlukları parçalayan mihemed şêxo, ölümsüz tambur sesi, birlik ve özgürlük özlemi armağan etti.
