tepeden inmeci bir şekilde gelişmiş, halk desteğinden uzak bir anlayıştır. gerekli miydi diye sorulursa evet cevabı dirak verilebilir. aslına bakılırsa zaten böyle bir aydın hareketi ülkeye girecekti. batıcılar özellikle tanzimat döneminde adlıarını duyurmaya başlamışlar ve 1.meşrutiyet ile ilk gerçek başarılarına ulaşmışlardır. kendilerine jön türkler diyen bu grup abdülhamit döneminde tamamen dağıtılmıştı. geriye kalan bir kaç aydın ise ittihat hareketi başlatacaktı. aydınlanma devrimini yaşayamamış, kapitalist üretim sistemine geçememiş bir sistem de, bunların olması açıkcası beklenen bir durumdu.
