tanım : yanlış bir tasniftir.tebliğ ulaştığı halde , kötülükte israr edenler cennete giremez şeklinde düzeltilmelidir.
tebliğ karşıdaki insanın anlayacağı dil ve tavırda , gurur-nefis-kibir herşeyi gözetmiş bir şekilde yapılmışsa ve ön yargılar bir şekilde kırılabilmişse geçerlidir.
itikadi bir mezhep olan eşari mezhebi ki -imam gazali ve said nursi iki önemli temsilcisidir- tebliğ ulaşmamış insanı müslüman olup olmama sorumluluğu dışında tutar.imam Gazali , bir topluluğa islam tebliği ulaşsa bile toplumdaki önyargıları yıkabilecek kadar güçlü bir tebliğ değilse yine o kişiyi cehennemlik görmez.ehl-i necattır der.(=kurtulmuş insanlar olarak çevrilebilir)
Teklif olmadan imtihan olmaz.
islam tebliği ulaşmamışsa o kişi sorumlu değildir.
islam tebliği ulaşsa bile toplumdaki ön yargılara takılmışsa yine o kişi sorumlu değildir.yani yeterince iyi örnekle tanışamamış olmak , islamı iyi bilen insanlara ulaşamamak gibi.
tebliği eksik kalmış insanlar nasıl yaşadıklarından sorumlu olurlar.
insanlara iyilik yapan bir hristiyan , insanlara zulmeden bir hristiyandan Allahın rahmetine daha yakındır mesela.
Bu eşari ekolunun görüşüdür.
Maturidi görüş insanın islamı doğal olarak bulabileceği görüşündedir ki şahsen eşari ekolu daha inandırıcı gelmektedir.
Said Nursi de birinci ve ikinci dünya savaşında ölen milyonlarca insan için orjinal bir yorum yapmıştır.
bu savaşlarda ergenlik yaşlarına varmadan 15 yaş ve altında öldürülmüş insanları inşallah şehitlerdir diye yorumlamıştır.şehitlik islamda çok büyük bir payedir.
savaşta öldürülmüş 15 yaş üstü insanlar ise kaybettikleri can ve mallarından dolayı Allahın rahmetine erişecekleri şekli nde yorumlamıştır.Cennetliktir dememiştir ama üstü kapalı cehennemlik değillerdir demiştir.
