bütün varlıkların yaratılış gayesi allah'a kulluktur. (sâf, 61/1). insanın, küçük canlıların, nebatların, dağların, yeryüzünün ve semânın yaratılışı bir gayeye yöneliktir: "onlar üzerindeki göğe bakmazlar mı onu nasıl yükseltip süsledik? göğün hiç bir kusuru ve eksik yeri de yoktur. yeri de döşedik ve sabit dağlar koyduk. yerde göze hoş gelen her çiftten bitkiler bitirdik. bütün bunları rabbine yönelen bütün kullar ibretle incelesinler ve tefekkür etsinler diye yarattık" (ez-zâriyât, 50/56).
