Tokat dolaylarında yaşamakta olan Oğuz boylarından Kızıklar, Karakeçili aşiretinin bulunduğu bölgelere göç ederek Ertuğrul Gazi' den yerleşmek için yurt isterler. Ancak Karakeçili aşireti, Kızıkların bu istemine karşı çıkar. Bunun üzerine Ertuğrul Gazi, düşmanlıklar doğmaması için Kızıklara, Uludağ'ın, o zamanki adıyla Keşiş Dağı'nın kuzey eteklerinde yer gösterir. iki Oğuz boyu arasında sürekli dostluk sağlamak için de, Kızık boyu beyinin 7 oğlunu Karakeçili aşiretinden 7 güzel kızla evlendirir.
Kızık beyinin 7 oğlundan Cumali Bey ailesi ve yakınlarıyla günümüzdeki Cumalıkızık'ta, Fethi Bey Fethiyekızık'ta (Fidyekızık), Hamlı Bey Hamamlıkızık'ta, Dal Bey Dallıkızık'ta, Bayındır Bey de Bayındırkızık'ta yurt kurarlar. Derekızık ile Değirmenlikızık'ın kimler tarafından kurulduğu söylencede yer almaz.
Bu yaygın bir söylence. Gerçekliği kesin değil. Cumalıkızık ve diğer kızıkların adlarının nereden geldiği konusunda bilimsel bir uzlaşma da sağlanabilmiş değildir. Ancak, 'Kızık' sözcüğünün, Bursa yöresinde Yörük Türkçe'sinde 'derbent' anlamına gelen 'kısık' sözcüğünden zamanla dönüşmüş olabileceği de düşünülebilir.
