"istiklal mahkemeleri, yargılama usulleri açısından hukuk ilkelerine uymuyorlardı. çünkü, üyeleri hukukçu olmayıp, meclis içinden seçilen mahkemeler verdikleri kararlardan sorumlu değildi. kararın verilmesi için delile gerek yoktu. avukat tutmaya bir engel olmadığı halde, pratikte hemen bütün davalar avukatsız yürütüldü. kararlar hâkimlerin vicdani kanaatine göre verilirdi ve temyiz edilemezdi. verilen cezalar (idam dahil) derhal infaz edilirdi.
1920-1923 döneminde görev yapan 14 ilk dönem istiklal mahkemesi, esas olarak 'casusluk', 'bozgunculuk', 'asker kaçakları', 'eşkıya', 'saltanat yanlıları' ve 'isyancılar' ile mücadele etmek için kurulmuştu. bu mahkemelerde, 29 nisan 1920 tarihli hıyanet-i vataniye kanunu'na (ve bu kanunda 15 nisan 1923'te yapılan değişikliğe) dayanarak, toplam 59.164 kişi yargılandı, bunların 41.678'ine çeşitli cezalar verildi. 1054 idam cezası infaz edildi. divan-ı harbi örfi (sıkıyönetim) mahkemelerinde yargılanan ve ceza görenlerin sayısı ise bilinmemektedir."
