ismi exchanger kelimesinden türemiştir. son yıllarda boru tip eşanjörler demode olmuş, yerinin hızla plakalı ısı değiştiricileri (plate type heat exchangers) almıştır. temel mantık, iki akışkanı birbirine karıştırmadan ısı transferine maruz bırakmaktır.
mesela bir üretim tesisinde işçilerin duş alması için kullanım sıcak suyu (duş)elde etmek istiyorsunuz ve hali hazırda herhangi bir kaynaktan gelen sıcak suyunuz var (diyelim ki 90 C). işte bu sıcak suyu eşanjörün girişine sokarsınız. girişten kasıt primer devredir. kullanım suyunun çıkışı 70C hesaplanır. yani sıcak suyumuz çıkış (sekonder) devresine 20C delta T lik bir enerji bırakmış oluyor.
Şimdi gelelim duş suyuna. Şebeke suyu yaklaşık olarak 10C dir ve ideal duş suyunun da 60C sıcaklıkta olması gerekir. sekonder devredeki delta T 50C lik fark primerin bıraktığı delta T 20C den sağlanır ve akışkanlar karışmadan ısı transferi sağlanmış olur.
eşanjör sirkülasyon pompası seçilirken sekonder devrenin basınç kaybı göz önünde bulundurmalıdır. esasen hem primer hem de sekonder devrenin basınç kayıpları bilinmelidir.
Eşanjör seçiminde: ya eşanjör kapasitesi (kw, kca/h,..) primer sekonder debileri (m3/h), ya da eşanjör kapasitesi ve primer sekonder giriş çıkış sıcaklıklar bilinmelidir. basınç kayıpları ön görülmüşse bunlar da işleme katılabilir, yoksa çok sorun değildir.
Primer (ısıtıcı devre) her zaman sıcak su değildir. buhar da olabilir. Buhar kısmında basınç kaybı hesaplanmaz. Eğer primer devre buhar denirse müşteriden kapasite, sekonder devre sıcaklıkları ve buharın basıncı öğrenilmelidir.
aynı mantıkla soğutma eşanjörü de yapılmaktadır. (Örneğin pres yağı soğutma eşanjörü)
