tehcir aslında soykırım kapsamına girer kısmen, bunun sebebi de almanların yahudileri önce kamplara tehcir edip sistematik olarak yok etmeleridir.
peki biz soykırım yaptık mı?
çok net olarak yapmadık. zira tüm ermeniler tehcir edilmedi zaten; techir edilenler-savaş sonuna kadar geçici olarak-kendi bölgelerinde önemli bir çoğunluğa sahip olanlardı ki bunlar genelde doğu ve iç anadolu bölgesindekiler idi; ve batı bölgelerde daha önceden fişlenenlerdi.
yolda ölenler, soyunlanların haricinde elbette bazı ittihatçıların*, softaların, şakilerin galeyanıyla katledilenler de oldu. ölenlerden ziyade çoluğundan çocuğundan ayrı kalan, yıllarca ailelerini bulamayanların sayısı azımsanmayacak kadar çoktu.
asıl sorun savaş sonunda osmanlı devletini parçalayıp ermenilere devlet kurmaya çalışan itilaf hükümetleridir. bu sayede ermenilere olan nefret arttığı gibi doğuda ölü doğan ermeni devletinin de bu planı uygulamaya kalkıp yenilmesiyle bu topraklara dönme şansları kalmadı.
dönemeyenler nereye gitti onu başta yazmıştım zaten.
