osmanlı tarihte kalmış bir devlettir. osmanlı'nın zihniyetinin pratikte yaşaması mümkün değildir. sadece, osmanlı'nın izlerinden söz edilebilir. tarihimizin önemli bir bölümünü kapsayan osmanlı dönemine, tarihçi gözüyle bakılması gerekir. ilerlemenin yolu, geçmişi bilmekten ve hatalarını tekrar etmemekten geçer; geçmişin tekrarlanmasından değil. zaten geçmişin tekrarlanmasının artık imkanı da yoktur. bu yönlerden, osmanlı zihniyetinden kurtulamamış insan, hayalci insandır.