kelime anlamı olarak silahlı bey anlamına gelmektedir.
Ağa olan efenin yanındaki kızanların yetişmesi ve yönetiminden sorumlu idiler.
Zeybekler, efelerinin yanında birer kol beyi görevi görürlerdi. Bunlar iyi silah kullanan cesur kişilerdi. Her zeybeğin kendi kişiliğine uygun birde lakabı olurdu.
Zeybeklerin başı nal şeklinde traş edilir, Şalvarının arasında beyaz donunun ucu ve göbeği görünür, camadanı daha kısa olurdu. Fes püskülleri de efeninkine göre daha kısa olan zeybekler, sırmalı cepken giyerlerdi.
Bacağa Kepmen olarak adlandırılan meşin tozluk takarlar ve ayağa da çarık giyerlerdi. Mintanlarının yakaları daima ilikli olan Zeybekler silah olarak ta Kocabıçak ve Mavzer taşırlardı.
Zeybekliğin tarihinin Ege uygarlığı kadar eskidir.
zeybeklerin bu tarihinin M.Ö. 3000 yıllarında Etrüsklerle başladığını ileri sürülmektedir. 19.yy'da padişah fermanı ile Anadolu'yu dört yıl dolaşan Fransız Charles Texier "Küçük Asya" adlı kitabında Amasyalı Coğrafyacı Strabon'dan yaptığı alıntılarla zeybekliği şu şekilde nakletmektedir;
--alıntı--
Zeybekler, gayet yüksek bir sarık, bütün bir silah fabrikası halini almış geniş bir kuşak sararlar. Gelenek üzere beyaz bezden yapılmış donları ancak dize kadar iner.
Zeybekler yalnız asker değil , tacir ve iyi birer kervancıdırlar.
Bunlar dağlara yerleşmiş asıl yerli halkın kalıntıları olabilir ve istemeden adam öldüren ve bu düşünce ile para verenlerin hizmetine giren Tiral'ın kurucuları oldukları akla gelebilir.
tira'lılar osmanlı değil, etrüsk türkleridir.
--alıntı--
Rum araştırmacılardan KHOLOROS un 1889 yılında yazdığı Türkçe'den Rumca'ya Kamus'unda ise; Zeybek-Zeybekos: izmir ve civarındaki Türk aşiret sakinlerine verilen addır. denilmektedir...
Bizans tarihlerinde de Peçenek kılığı ile zeybeklerin kılığı arasında bir benzerliğin olduğu yazıyor ki Anadolu'da ki Peçenek yerleşimi 1040 yıllarına rastladığı göz önüne alınırsa bu yorumun doğruluğu ortaya çıkmaktadır.
Divanı Lugatı Türk'te, Zeybek sözcüğü birleşik ad olarak kabul edilmekte bununda "ZAĞ" ve "BEK" sözcüklerinden oluştuğu belirtilmektedir.
--spoiler--
Anlayışlılık olarak kabul edilen ve aslı "SAĞ" olan "ZAĞ" sözcüğü daha sonra "BEK" hecesine uydurularak "ZEĞ" olmuş ve "BEK" hecesi ile de birleşerek Anlayışlı, akıllı, sağlam adam anlamına gelen "ZEĞBEK" adı ortaya çıkmış denmektedir.
Daha sonraları da (ğ) yazım kuralına uydurularak (y) şekline dönüşmüştür. Bu sözcüğün Oğuzca dan geldiği de ayrıca tespit edilmiştir.
--spoiler--
