türkler izmir önlerinde 1071 malazgirt savaşından 10 yıl sonra gözüktüler. sultan alparslanın komutanlarından, daha sonra denizcilik tarihimize ilk türk amirali olarak geçen çakabey 1081de izmiri aldı. ancak çakabeyin 1096da damadı tarafından öldürülmesi üzerine i̇zmir yeniden bizansın eline geçti. bizans döneminde, cenevizlilere, izmirde oturma ve ticaret yapma imtiyazı verildi.
aydınoğulları zamanında izmiri alan aydınoğlu mehmet bey, hıristiyan mahallelerin koruması durumundaki liman kalesini ele geçirememişti. ancak oğlu umur bey, sahil kesimini ve buradaki liman kalesini de ele geçirdi. (1317) bunun üzerine papalığın öncülüğünde, venedik, kıbrıs ve rodos şövalyelerin de katıldığı haçlı seferi düzenlendi. haçlı donanması 1344 yılında kıyıdaki kaleyi ele geçirdi. ancak asıl yukarıdaki kale, türklerin elinde kaldı. umur bey, aşağı kaleyi gele geçirmek için seferler düzenlese de başarılı olmadı ve yine bu akınlardan birinde (1348) okla vurularak öldürüldü. böylece kadifekale türklerin elinde, liman kalesi hıristiyanların elinde olmak üzere, şehir ikili bir görünüm aldı. türkler, liman bögesine gavur izmir demeye başladı.
1402 yılında yıldırım beyazıtı yenen orta asya türk imparatoru timur, izmire geldiğinde, iç limanın şimdilerde kemeraltı olan bölümünü büyük taşlarla doldurarak, liman kalesini kuşattı ve zaptetti. (liman kalesinin bulunduğu yerde şimdi kaleden esinlenerek yapılmış hisar camii vardır.)
osmanlıların etnik yapılara ve dinlere saygılı olması nedeniyle, kentin hıristiyan mahallesi giderek genişledi.
1848 ticaret anlaşması
1848de ingiltere ile yapılan ticaret anlaşmasından sonra bankalarıyla, ticarethaneleriyle sanat kültür merkezleriyle, gazeteleriyle izmirin içinde ekonomisi çok güçlü bir hıristiyan (rum, ermeni, italyan, ingiliz, fransız, hollandalı, alman) mahallesi şekillendi.
izmirin yunan işgalinden kurtulduğu 9 eylül 1922den sonra beş gün sonra 13 eylül günü büyük izmir yangını çıkar. yangından kurtulan türk mahalleleri hariç, şehrin dörtte üçü yok olur. kimi tarihçiler bu yangını yunanlıların kaçarken çıkardığını söyler, kimi tarihçiler ise gavur izmir diyen türklerin bu kundakladığını iddia eder.
gavur izmirde nüfus cihan savaşı öncesi amerikan konsolosluğu kayıtlarına göre, izmirin nüfusu 400.000 kişidir. bunların 165.000i türk, 155.000 bini rum (115.000i osmanlı tebaası), 35.000 musevi, 25.000 ermeni, 10.000i italyan, 3.000i fransız, 2.000i ingiliz... 200 kadar amerikalı ve diğerleri de hollandalı ve alman. bugün izmirde türkiye cumhuriyeti vatandaşı olarak, 1250 musevi, 300 italyan, 10 da rum bulunuyor. ancak türklerin hıristiyan mahallesi için söylediği ve cumhuriyetin kurulmasıyla ortadan kalkangavur izmirsözü hiçbir zaman türklerin kendi içinde yaratılmaya çalışılanlaik-dinci` çatışması anlamında kullanılmadı.
izmir, öteden beri türkiyenin batıya en açık, en ileri fikirli ve yenilikleri en çabuk benimseyen, modern yaşamı beşbin yıldan beri keşfeden bir pırlantadır.
