maraton savaşı pers imparatoru 1. darius'un son kalan yunan topraklarını fethedip batı sınırlarını güvene almak için yaptığı ilk büyük savaştır. mö 490 yılının eylül ayında yunanistan'ın maraton platosunda olmuştur. savaş yunanistan'ın zaferiyle sonuçlanmış ve savaş gecesi tanrı pan persleri korkuttuğu için, yunanlılar ona akropolis eteğinde bir tapınak yapmışlardır.
yunan zaferini atina'ya haber vermek için maraton'dan yola çıkan pheidippides isimli ulağın, yaklaşık 40 kilometrelik mesafeyi hiç durmadan koştuktan sonra zafer haberini verdiği ve yere yığıldığı rivayet edilir. bu olay, modern zamanlarının olimpiyat oyunları kurucusu pierre de coubertin ve arkadaşlarına 42195 metrelik maraton koşusunu oyunlar kapsamına almaları için ilham kaynağı olmuştur.
savaşın ana tarihsel kaynağı herodot dan gelir;olayı kitap vi. paragraf 108-117 de tanımlar. mamafih kendisi savaştan birkaç yıl sonra doğar.ve kitabını peace of callias (kalyos barışı) dan sonra yazdığına inanılır (mö 449-448). onun karakteristik stilinde o hikâyeleri olağan üstü bir şekilde güzelleştirir. sanki kendisi savaşta kesin bir şekilde yer almış gibi.
heredot'un anlatımına göre, miltiades'in komutasındaki atinalılar, maraton ovasında, pers ordusuna karşı cepheden saldırıya geçerek, uzun bir çarpışmanın sonunda pers saflarını dağıtmışlardı. persler, kıyıdaki gemilerine ulaşmayı başardılar ve denize açıldılar. atina'ya, atinalılardan önce varmaya çalışıyorlardı. atinalılar da, pers ordusunun, o an için savunmasız durumdaki atina'ya ulaşmasını önlemek amacıyla, tüm güçleriyle maraton ovasından atina'ya doğru koşuyorlardı. şehirlerine perslerden önce ulaşmayı başardılar. maraton, o tarihlerden beri insanın gücünün sınırlarını zorlamasının simgesi olmuştur.
