ülkemizde cumhuriyetin ilanının yegane sebebi sayılamayacak bir vaziyet. cumhuriyet konusu ilanından ve hatta kurtuluş savaşı'ndan daha önceden de dillendirilen, tartışılan bir mevzudur. üstelik sadece atatürk tarafından değil, ittihat ve terakki çevrelerinde vs de gündemde olmuş bir mevzudur. yani ülkenin birtakım kendi iç dinamikleri de vardır. üstelik ingilizlerin istemesi-istememesi cumhuriyetin monarşiden daha fazla halk kitlelerinin yararına bir yönetim şekli olduğu gerçeğini değiştirmez. önemli olan yönetim şekli ne olursa olsun, ingilizlerin veya başka emperyalist güçlerin kucağına düşmekten de uzak durabilmektir.
