birçok, iç acıtan coğrafi, fiziki, ekonomik ve kültürel gerçeği tekrar göstermesinin dışında, faşizmin, bir insanın, insani bütün meziyet ve kazanımlarını bir çırpıda söküp atabileceğini öğretmiştir. enkaz altındaki 2-3 yaşındaki sabilerin çığlıklarından, 6 yaşında çok korkmuş bir kız çocuğunun gözyaşlarından, 75 yaşında yüzü acıdan buruşmuş bir nenenin korkulu sesindeki ağıttan keyif alabilen insanların varolduğunu öğretmiştir. insanların sahici acılarından zevk alarak kendilerini var hisseden ve vareden, bütün üretimsizliklerini bu acılardan elde ettikleri enerji ile bastıran bu hastalıklı, piç ruhluların her yerde olduğunu öğretmiştir. gerçekten ''insanlık'' denen bir değerin olup olmadığını sorgular hale geldim. bu kadar çirkinliğin bu kadar yoğun biçimde ses verdiği kaç ortam var acaba.
