birinci dünya harbi sonrası anavatanın işgale uğraması nedeniyle halkın kendiliğinden oluşturduğu direniş birliklerinin genel adıdır.
sanılanın aksine bünyesinde bu ülkenin öz evlatlarından olan ermenilerden de bulunmaktadır. güney'de fransız ve italyan işgalini tek başına bu halk milisleri sona erdirmişlerdir. bu köylü ve işçilerden oluşan ordu, ağaların ve zenginlerin marifetiyle onların adamı olan mustafa kemal tarafından ortadan kaldırılmış, kuvayı milliye'nin kısa sürede kazandığı zaferlere karşın kemalist ordunun iş başına gelmesi ile tüm batı anadolu işgal edilmiştir.
işin tuhafı antiemperyalist(!) kemalist güçler, halkın kurtuluş ordusu olan kuvayı milliye'yi yok ettikten sonra yıllarca uğraşıp yunan ordusunu izmir'de denize döktükten sonra, işgalci emperyalizm ile her alanda işbirliği içinde olan türkiye cumhuriyeti'ni kurmuşlardır. mustafa suphi'nin rus savaş esirlerinden oluşturduğu bolşevik bölüğü bizzat tbmm tarafından ortadan kaldırılmıştır.
kuvayı milliye birlikleri dağa çıktığında, kent merkezlerinde ermenilerden kalma malları yağmalayan ve fransız kuvvetleri ile sıkı fıkı bir işbirliğinde olan bazı alçaklar kemalistler tarafından savaş sonrası itiklal madalyası ile taltif edilmişlerdir. düşmana karşı dağa çıkanlara ise eşkıyalık sıfatları ile hainlik damgası kalacaktır.
bugün bazı kemalcilerin, mustafa kemalciliklerini kanıtlamak maksadıyla kuvayı milliye adıyla dernekler kurmaları, hatta bu kuvvacıların bazısının darbe planları nedeniyle derdest edilmesi tarihin bir ironisidir.
