bir adam, bütün kadınlar içinde bir kadını, hem de en güzelini değil, şöyle böylesini seçmiştir. şimdi bizim kalkıp da ona, "bunca güzel dururken ne diye bunu seçtin?" demeye hakkımız var mıdır? eskiler, "hem aşık, hem bilge olunmaz," demişler.
ancak buna karşı, "insan sevgisi, bir adamın bir kadını sevmesine benzemez, o sevginin kendisi bilgeliktir," denebilir. doğrusunu söylemek gerekirse, insanları sevmek, bugün, hayvanları sevmekten çok daha güçtür. alman faşistleri, yeryüzündeki bütün yahudileri yok etmeye kalkmışlardı. bugün amerika'da birtakım beyazlar, zencileri öldürüyorlar. sömürgeciler, haksız olduklarını söylediniz mi, sizi insanlık düşmanı gibi göstermeye kalkıyorlar. bu durumda, bir yahudiden, bir zenciden, bir ıraklı'dan insan sevgisi beklemenin sırası mıdır?
sıra gözetenlere aykırı gelecekse de, bugün dünya edebiyatında güçlü bir yeri olan insan sevgisi akımı, ezilenlerin yarattığı ya da ezilenlere dayanılarak yaratılan bir akımdır. fransız şair paul eluard:
insanların uysal yasası bu
suyu ışığa çevirmek
düşü gerçeğe
düşmanı kardeş etmek
