gerekircilik, hakikatte idealist söylemdir. olasılığı dışlar, kategorik nedensellik. marksist materyalist diyalektik,gerekirci bağlamın idealist-metafizik bağlarını çözer.
nedensellik evrenseldir, ama nesneldir. maddi manevi hayata bilinmez eklenti değil, maddi hayatın ırasıdır. gerekicilik bağlamı dar anlamda amaçlılıkla sınırlı değildir. kedi fareyi tutuyorsa, kedi fareyi yakalamak için yaratılmışlık gibi saçmalığı reddeder. nedensellik kaba zorunluluk değildir, maddi hayat olasılığı, rastlantıyı bağrında taşır. ama rastlantı her şey değildir. buradan zorunluluğu dışlamak da imkansızdır. maddi hayat zorunluluğu hemde güçlü taşır.
bu bağlamda neden sonuç ilişkisi birbirinden kopuk değil, iç içe, birbirinin üstüne devrileen, belirlerken belirlenen bağlamda ele alınır.
