bir dilin zenginliğini gösteren şey kelime çokluğu değildir. arapçada devenin elli değişik varyasyonu olabilir ya da ingilizcede yağmurun, bulutun vs. mesele bir durumu, mümkün olan en az birimle ve karmaşaya izin vermeyecek kadar ayrık anlatabilmektir. bu durumda, tek bir kökle bile binlerce gövdenin türetilebildiği bir dilin sözlük kalınlığına bakıp, "bu ne lenn 300 sayfaymış, aahaha, oxford sözlüğünün önsözü kadar aehhehee" diyen angutun halen delikanlılaştıramadıklarımızdanmışcasına davrandığına inandığımı söylemem yerinde olacaktır. şimdi bu bağlamda tekrar sormak gerekirse, bir afrika kabilesinin kelebeklere isim verirken, papatyaların üstüne konana papatyakelebeği, sümbüle konana sümbülkelebeği, bilmemneye konana bilmemnekelebeği demesi kabilenin dilini zenginleştirir mi acaba? haa türkçe eksiksiz bir dil midir? elbette değil, zaten diller değişim gelişim halindedir ama şu anda ingilizce gibi kelime manyağı dillere beş basar. eksiksizliğine şöyle bir örnek vereyim, misal türkçede gri kelimesinin tek bir karşılayıcısı yoktur. zaten o yüzden gri diyoruz. gri aslında kül rengi, duman rengi, vs. anlatımlarla parçalı halde eskiden beri vardır.
esnetme, çok anlamlılık, eğretileme, ironi, vs. bunlar üst düzey dilsel yeteneklerle ortaya çıkarılabilir. eğer bir dilde her durumun ayrı ayrı karşılayıcı kelimesi varsa, siz o dilde canbazlık yapamazsınız, canbazlık dar alanda yapılır. nitekim hayat bir optimizasyon problemidir. türkçe de bu problemin içinde var olan en tutarlı ve sistemli yaklaşımlardan biridir. en az hareketle en çok anlamı yüklemeye izin veren bir anlam üretecidir türkçe. ses oyunları, harf oyunları, kelime kaydırarak cümlenin anlamını bir çırpıda değiştirme, kısıtlı kelime kökü bilerek ve çok az istisnalı kural sistemiyle teorik olarak sonsuz kelime türetebilme desteğiyle türkçe gibisi yoktur! bizim dilimiz olduğundan söylemiyoruz, dilbilimciler söylüyor, eklemeli diller için örnek gösterilir türkçe. ki eklemeli diller insan beyniyle daha uyumludur. evet atıyorum ama destekli: insan basit kurallarla çalışmak ister. her durum için ayrı reçeteye gelemez, zaten gündelik dilde konuşulan ingilizce gramerdekinden çok farklıdır. aslında ingilizce konuşanlar da bu tezi doğruluyorlar. adamlar çok basit konuşuyorlar. dediğim gibi beyin kolaya, en az çabaya doğru gider.
o yüzden ana dilimiz türkçe ise, oturup şükredelim ve dilimizi anlamak için daha başka neler yapabilirizi tartışalım yok o kadar bilimsel değilse de en azından ana kurallarını titizlikle kullanalım. bilmem anlatabildiklerimizden misiniz?
