Pratik olarak birbirinden şu şekilde ayırt ederiz: Cümle içerisinde cümleden -de'yi çıkartırız,eğer cümlenin yapısında bir bozukluk olmuyorsa o "-de" bağlaçtır.Cümlenin yapısı bozuluyorsa o -de bulunma durum ekidir.
*Kitap da alacağım.(Kitap alacağım)
*Sen de onun gibisin.(Sen onun gibisin)
Görüldüğü gibi bağlaç olan -de, -da; cümleden çıkartıldığında cümlenin yapısında bir bozukluk olmuyor. Şimdi de aşağıdaki örnekleri inceleyelim:
*Sende bir şeylerim kaldı.(Sen bir şeylerim kaldı)
*Onu otobüste gördüm.(Onu otobüs gördüm)
Görüldüğü gibi bulunma durum eki cümleden çıkartıldığında cümlenin yapısı bozuluyor.
Önemli uyarı: Bağlaç olan -de,-da'nın kesinlikle -te,-ta biçimi yoktur.
*Sana kazak ta alacağım.(yanlış)
*Sana kazak da alacağım.(doğru)
Ayrıca bağlaç olan "de,da" bir özel isimden sonra gelirse kesme işaretiyle ayrılmaz.
