ciddi yanılgılara neden olan bir ideoloji girişimidir.
toplumu dinden soyutlamanın manasının bulunmadığı gibi, bir din şemsiye üstünde barındırma gayreti de onun zaman içerisinde ki farklılıklarını silebilmektedir.
müslümanlığa geçiş ile türk toplumunda bir çok ögenin gelişiminin yanı sıra bir çok değerde de düşüş yaşanmıştır. islam, türke türklükte olmayan bir şey katmamış var olanları geliştirmiş, lakin özellikle, türk olma bilinci ve kadının toplumdaki yeri gibi konularda birçok şey götürmüştür.
elbetteki din, milleti millet yapan belli başlı ögelerden biridir, lakin bu ögeyi birleştirici tek unsur kılmak büyük hatadır. türk ile islam benzer iki kavram olmadığından bunların sentezi de mümkün değildir. olsa olsa eritilme söz konusu olur.
şimdi gelelim ne kadar müslümanız sorusuna, her ne kadar türklük, içinde islamı yaşatmışsa da bunu kendi taşları ile rayına oturtmuş, belkide dünyada ki en eşsiz islam yorumunu ortaya koymuştur. bugün için arap ve fars islamına bakınız, bir de türk toplumunun islam anlayışına, türk toplumundaki birey - akıl temelli islam anlayışı, insanı insan kılan, hak ve hürriyeti kısıtlamayan anlayış, bir sentez sonucu değil , süreç içerisinde oluşmuştur.ama siz bir sentez ederek ideolojiye dökerseniz ortada ne türk kalır nede türkün islam anlayışı
kaldı ki türk - islam sentezi ile ümmetleşen türk toplumunun önündeki en büyük örnek, yıllardır ümmet olup hiç bir varlık gösteremeyen, sömürülen ezilen arap ulusudur. arap milliyetçiliğinin bulunmaması , hem dinin hem de toplumun özgürlüğü için millet duygusunun şartlığını ortaya koyar.
türk - islam sentezi için amerikanın en çok işine gelen yöntem olduğunuda belirtmekte yarar vardır, türk birliğine ciddi darbeler vurabilecek bu ideoloji sayesinde müslüman olmayan türk toplumları ciddi yaralar almıştır. bu sentez ile islam kanadından yaklaşan hertürlü tehlikeye karşı savunmasız bir toplum - devlet ortaya çıkar. ayrıca müslüman bir topluma kayıtsız saygı ve sevgi uluslararası politikayada darbeler vurmaktadır. bu noktada yaklaşımları iyi belirlemek gerekir. yusuf akçura nın bu konudaki tavrı iyi irdelenmelidir.
70 li yıllarda amerika sokakta türk - islam sentezini savunurken ve bu tezi kullanırken şimdilerde kürt islam sentezine doğru bir yönelim göstermiştir. bu kaygan sentez mekanı her daim tehlikelidir.
devlet yurtlarında hristiyan türk gagauz öğrencileri döven ülkücüler, işte bu sentezin yetiştirdiği zihinlerdir. aynı ülkücüler islamcı bir kürt ile koyun koyuna olabilir.
türk islam sentezi aynı zamanda alevi türk kesiminide dışlamış, pir sultan abdal gibi ulu bir türkmen bilgeyi yıllarca anarşist olarak türk gençliğine göstermiştir. bu sentez mezhep çatışmalarına beşik olacaktır.
sonuç olarak, önce türk müsün önce müslüman mı sorusuna, ş.s.aydemir in sus arayan adam romanında ki şu cevap en doğrusu olur " ...şu şeker önce beyaz mıdır yoksa önce tatlı mı"
