Manisanın Sardes antik kenti, izmire 72 km. uzakta olup, izmir-Ankara karayolunun ortasından geçer.
Sardes kazıları yöredeki ilk yerleşmenin Tunç çağı (M.Ö.3000-1200) sonlarında başladığı ve küçük bir köy özelliği taşıdığını göstermiştir. Tunç çağının sonlarına doğru burada yaşayanlar yakarak gömmüşler, ağaç dallarından, kamışlardan ve balçıktan yapılmış yarım daire planlı evlerde yaşamışlardır. Bundan sonra yunanistan ile kültürel bağlar kurduklarını da Sardesin alt tabakalarındaki Geç Hellas, Miken keramiklerinden anlaşılmıştır. M.Ö.1200-900 yıllarına tarihlendirilen Sardesin boyalı, geometrik üsluptaki keramikleri üzerindeki bu etki çok açıkça kendisini göstermiştir. Lydiadaki geç Hellas, Miken ve Yunanistanın geometrik keramiklerine Sardesliler güney-batı özelliklerini de katmışlardır.M.Ö.900lerde boyalı geometrik üslubu uyguladıkları gibi, onlara kırmızı üzerine siyah bezemeyi de katmışlar, bu durum Lidiada Demirçağın arkeoloji yönünden en önemli olayı olmuş.
Manisa yakınındaki Spylos Dağında, Kemalpaşa yakınındaki Karabel kaya kabartmaları da Hititlerin bu yöreye geldiklerini göstermektedir. Sardeste yaşayan Asias isimli bir topluluğun Hititlere meydan okuduğu, bu yüzden IV.Tuthaliya;nın buraları yakıp yıktığı da akla uygun gelmektedir. Heredot, M.Ö.1185deki Thrak göçünden hemen sonra, Demirçağın başlarında hüküm süren Heraklidlerin aralıksız 505 yıl burada yaşadıklarını belirtmiştir. M.Ö.V.yüzyıl Lydia tarihçisi Xanthosun bilgilerini yansıtan M.S.I.yüzyılda yaşamış olan Damascuslu Nicolaosun yazdıkları ise efsane olarak kalmıştır. Heraklidlerin M.Ö.1185-680 yıllarında egemen oldukları, Kral Gygesden itibaren Sardeise bu ismin verildiğini de Onlardan öğrenmekteyiz.
Mermandların sonuncu kralı olan Kroisos zamanında Sardeis, zenginliğin, kültürel gelişimin doruğuna erişmiştir. M.Ö.VI.yüzyılda Sardeis Batı Anadolunun sanat ve kültür merkezi konumundaydı. Bunu Lydianın doğal zenginlikleri, özellikle altın madenleri de pekiştiriyordu. Kroisosun krallığının ilk yılları barış ve diğer ülkelerle uyum içerisinde geçmiş ancak, yüzyılın ortalarına doğru doğuda Pers tehlikesi baş göstermiştir. Bunun üzerine Kroisos M.Ö.547de Kappadokia bölgesine sefere çıkmıştır. Kızılırmağı geçtikten sonra Perslerle karşılaşmıştır. Savaş Sardeise yakın bir yerde Perslere yenilmiş ve Sardeis askeri ile halkı akropole çekilmiştir. Sardeisin Pers hükümdarı Kyrosun eline geçmesiyle M.Ö.547de Pers egemenliğini tanımak zorunda kalmıştır. * ~http://www.kenthaber.com ~
ayrıca
(bkz: sard)
