söylenmesi için döneminin incelenmesi gereken bir söylemdir. avrupalılar ve iranlılar doğuda ve batıda isyan ve olaylar çıkarmışlardır. çıkan olaylar üzerine kanuni bir gereklilik olarak seferler düzenlemiştir. ancak ne almanya'da ne iran'da osmanlı ordusunun karşısına bir güç çıkmamıştır. bu sonuçsuz seferler orduyu ve hazineyi yıpratmıştır. kanuni dönemi kötü bir dönem olsa bile bunu sadece kanuni sultan süleyman'a yüklemek yanlıştır.
