kırkayaklar (julus terrestris), eklembacaklılar şubesinin çokayaklılar sınıfındandır; bu hayvanların belirgin özelliği, çok sayıda bölütlerden oluşmalarıdır. bölütlerden yalnızca baş belirgindir; göğüs ve karın belirgin değildir. bazı türlerde duyargaların bağlandığı yerin arkasında özel duyu organları vardır; ama tömösvary denilen bu organların rolü bilinmemektedir çok ayaklılar eşeysel deliklerin yerine göre iki gruba ayrılır: öndendeliklilerde eşeysel delikler 3. ya da 4. bölütlerde arttandeliklilerdeyse sondan bir önceki bölütte bulunur. bu son grupta lithobiuslar, çıyanlar, ev çıyanları ve geophiluslar yer alır. gerçek kırkayaklar çifterayaklı(diplopoda) öndeliklilerdir. pauropoda ve symphila takımları da, diplopadaya yakın öndeliklilerden oluşan iki takımdır.
diplopoda takımı, her bölütte iki çift ayak bulunmasıyla öteki çokayaklılardan ayrılır. bunlarda aslında her bölüt iki ayrı halkanın birleşip kaynaşmasından oluşmuştur; bu yüzden her bölütte iki çift ayak iki sinir düğümü ve iki çift hava deliği vardır. bu takımdaki hayvanlar çok çeşitli olmakla birlikte başlıca üç tipe bölünebilir: kırkayak; polydeswmus; glomeris.
silindirimsi siyah gövdeli olan kırkayaklar ürkütüldükleri zaman baş ortada kuyruk dışta olarak sarmal biçimde kıvrılırlar. polydesmuslarda beden tıknaz, pütürlü ve yan uzantılarla doludur; bu yüzden yassı görünüştedirler bunlarda sarmal biçiminde kıvrılabilirler. glomeris kırkayak görünümünde değildir; geniş ve tıknaz gövdesi, eşbacaklı kabuklulardan tespihböceğini andırır biçimde tostoparlak kıvrılır. kırkayakların en küçükleri polyxenus tipidir. bunlarda 5-7 bölütten oluşan beden, ancak 3 mm uzunluğundadır.
diplopoda takımının çoğunluğu, çürümekte olan bitkilerle beslenir; bazıları da etçildir. çoğunlukla gececil olan bu hayvanlar yaprakların, taşların altında, ağaç gövdelerinde ya da çürük kütüklerde yaşar, düşmanlarına karşı korunmak için pis kokulu bir sıvı fışkırtırlar.
