1500'lü yıllarda, osmanlı padişahı 3.murat'ın kapuağası gazanfer ağa, tarafından kadıköy'de yaptırılan çeşmedir. osmanlı orduları ve hac kafileleri aylarca sürecek yolculuklara çıkarken, ibrahim ağa çayırı'nda toplanır, daha sonra yakınlarıyla vedalaşıp, bu çeşmeden testilerini doldurarak ayrılırlardı. çeşme bu yüzden "ayrılık" ismini almıştır. ama 1638'de 4.murat'ın, bağdat seferi'ne çıkmasından itibaren, bu isimle anıldığını belirtmeliyim. 4.murat'ın 1638 bağdat seferi'ne giderken izlediği yolun, bağdat yolu bugünkü ismiyle; bağdat caddesi olarak isimlendirildiği de bir başka belirtmem gerekendir.
ayrılık çeşmesi kayıptı! kadıköy'ün en önemli değerlerinden biri olan ayrılık çeşmesi'nin, düne kadar kayıp olması tarihi eserlerimize olan yaklaşımımızı ve şehir kurmak, şehir planlamak konularındaki duruşumuzu, gözler önüne sermektedir; tüm çıplaklığıyla!
tesadüfen! marmaray kazıları sırasında yer altında çıkarılan ayrılık çeşmesi, 300 yıldır durduğu yerden başka bir yere taşınacak. sebep malum; marmaray güzergahı'nda bulunması! yunanistan'da atina metrosu yapılırken benzer bir olay yaşanmıştı. yunanlar, metro inşatı sırasında yerin altında tarihi eserler bulunca metronun güzergahını değiştirmişler; çevrede başka tarihi eserler bulunabileceği için. bizimkilerin ise marmaray inşatı sırasında, bulduğumuz ayrılık çeşmesi'nin yanında, diğer ayrılık çeşmelerini önemsediği yok anlaşılan!
bu bana ata'mızı, bir kez daha hatırlattı ve özletti. dalları uzayıp köşke zarar vereceği için bir ağacın kesileceğini duyunca, atatürk buna şiddetle karşı çıkarak, izin vermemişti. köşkü, altına döşettiği raylarla ağacın birkaç metre uzağına kaydırtmıştı.
