laiklik; demokrasi kavramının, din ve vicdan özgürlüğü alanlarına yansıyan bir ışığından başka bir şey değildir. şöyle efendim:
bildiğiniz gibi laiklik hristiyan batı toplumunda ortaya çıkmıştır. çıkış nedeni ise halka din kurallarıyla baskı uygulayan kilise denen oligarşik yapıya bir tepkidir. çıkışı dine karşı değil, bir zümrenin hakimiyetine karşıdır. bu noktada bu zümrenin dini bir kimlik gösterip göstermemesi önemli değildir. amaç halkı, halka rağmen yöneten bir anlayışı ortadan kaldırmaktır. birkaç misalle durumu açıklığa kavusturmaya çalışalım.
diyelim ki bir yasa dini bir kural referans alınarak oligarşik yönetim tarafından yapıldı. örneğin incil deki adam öldürmenin günah olması fikrine dayanılarak kral veya kilise tarafından adam öldürmek yasaklandı. burada laiklikten bahsedilebilir mi? tabi ki edilemez.
diyelim ki cinayeti yasaklayan kanun halkın oylamasıyla kabul edildi. fakat bu halk dindar bir halktı ve oylarını dinsel kaygıların etkisiyle verdiler. burada laikliğin elden gitmesinden söz edilebilir mi? tabi ki edilemez. sırf incilde adam öldürmek yasaklanıyor diye "adam öldürmenin yasak olması laikliğe aykırıdır" diyemeyiz. önemli olan halkın neyi referans alarak oy verdiği değil, çoğunluğun istediğinin olması ve çoğunluğun istediği şeyin temel insan haklarına ve hürriyetlerine aykırı olmamasıdır. temel insan hakları ve hürriyetleri ise evrenseldir ve objektiftir.
görüldüğü gibi, demokrasi uygulandığında laikliğin gereği zaten yerine getirilmiş oluyor.
sonuç olarak osmanlı devleti laik değildi. çünkü demokratik değildi.
