Zamirler bilindiği gibi isimlerin yerini alan sözcüklerdir. Kürtçe'de zamirin karşılığı;
isim = Nav Yer = Cîh.
Zamir de ismin yerini alan anlamında Cînavk olarak isimlendirilmiştir.
Biz zamirleri anlatırken ayrıntıya girmeden, konuşmada pratik olarak, işimizi kolaylaştıracak noktaları üzerinde duracağız. Bütün zamirler üstünde de durmayacağız.
Kürtçe'de zamirler 11 gruba ayrılır.
1-Şahıs Zamirleri (Cînavkên Kesane)
2-Dönüşlü Zamir (Cînavka Vegerok)
3-Ek Şeklindeki Zamir (Cînavka Qertafi)
4-iyelik Zamiri (Cînavka Xwedîtiyê)
5-Yakınlaştırma Zamiri(Cînavka Berbihevîn)
6-Bağlaç Zamiri (Cînavka Girekî)
7-Bileşik Zamirler (Cînavkên Lihevxistî)
8-Belirtisiz Zamirler (Cînavkên Nebinavkirî)
9-Bitişik Zamir (Cînavkên Pêvebestî)
10-Soru Zamirleri (Cînavkên Pirsiyarî)
11-işaret Zamirleri (Cînavkên Şanîdanê)
1-ŞAHIS ZAMiRLERi:
Zamirler içinde en önemlileri kişi/şahıs zamirleridir.
Şahıs zamirleri iki gruptur.
1.Grup: 2.Grup
Ez Min Ben
Tu Te Sen
Ew Wî (er.)/Wê(byn) O
Em Me Biz
Hûn We Siz
Ew Wan Onlar
1. grup zamirler sade zamirlerdir.
2. grup zamirler bükümlüdür. 2. grup zamirlerde cinsiyet ayırımı vardır.
3. tekil şahısta yani O' da 'Wî' erkekler için 'Wê' bayanlar için kullanılır.
Yine 1. grupta 3. tekil şahıs ile yani O (ew), 3. çoğul şahıs aynıdır. Bunların farkı yaptıkları fiilde görülür.
Bunları birer örnek ile açıklayalım:
Ez fêra xwe dixebitim : Ben dersime çalışıyorum.
Min go :Ben dedim.
Tu kovar naxwazî? : Sen dergi istemiyor musun?
Te sêv xwariye :Sen elma yemişsin.
Ew çû malê : O eve gitti.
Wî defter xwest :O defter istemîş.(erk)
Emê pirtûk bixwînin : Biz kitap okuyacağız.
Wê go çi?: O ne dedi? (byn.).
Hûn çi dikin? : Siz ne yapıyorsunuz?
Me pênûs stendiye :Biz kalem almışız.
Ew çûn malê : Onlar eve gitti.
We çi dî?: Siz ne gördünüz.
Wan nedî : Onlar görmediler.
ikinci grup şahıs zamirleri sadece bazı fiilerin geçmiş zaman çekimlerinde özne olarak kullanılabilirler. Gelecek zaman ve şimdiki zamanda kullanılmazlar.
Yukarıda verilen zamirlerle beraber ezberlenecek kelimeler:;
xanî : ev
dar : ağaç
sêv : elma
mişmiş : kaysı
daristan rman
piling : kaplan
şêr :erkek aslan
şepal : dişi aslan
gur : kurt
kovar : dergi
komele : dernek
rûpel : sayfa
pel :yaprak
helbest : şiir
çîrok : hikaye
nivîs :yazı
nivîsandin: yazmak
xwendin kumak
