hangi ortaçağ bir de o var. islam dünyası o dönemde yaşadığı parlak günlerini bir daha yaşayamamıştır. islam dünyası bu dönemde büyük bir atılım yapmıştır. bilimsel, kültürel, sosyal icatları ve çalışmaları, tercümeleri büyük bir zenginlik yaratmıştır. ortaçağ avrupa dünyası karanlıktır evet. kilisenin baskısı ve feodalite nedeniyle karanlıktır. bunu o dönem yazılan kilise kayıtlarından bile anlayabiliriz. ilerlediğni düşünen zihniyet komiktır.