islam'ın "allah'a ve ahiret gününe iman" dışında metafizik boyutu bulunmamaktadır. yegâna metafizik boyut allah'a ve ahiret gününe imandır. ruh, melek, şeytan, cinn vs. hepsi fiziki âlemde olan bir takım olay, durum ve hallerin din dilindeki ifadeleridir. bunları eski dünya dinlerinde olduğu gibi ruhanî, nuranî, ezoterik varlık kategorilerine sokup oradan bir sır ve tılsım çıkarmaya çalışmanın ve mistik heyecanı orada aramanın manası yoktur.
